سیری کامل در اصول فقه : دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 8 صفحه 530

اثباتش این مقدار نیاز به استحکام داشته باشد، اما در مورد نسخ آن بگوییم: دیگر خیلی مسأله توسعه پیدا کرده است، یک خبر واحد هم می شود روی یک آیه ای قلم بگیرد، حالا یا تلاوت آن یا هرچه از آن، چه نسخ تلاوت و چه نسخ حکم باشد! آیا می شود به خبر واحد در رابطۀ با نسخ اکتفا کرد؟

خصوصیت تخصیص

اما برخلاف مسألۀ تخصیص که تخصیص اولا به تلاوت ارتباطی ندارد، شما هزار تا تخصیص هم به«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ» بزنید، بالاخره این عام«صدر من الله تبارک و تعالی و بعمومه یکون جزء من القرآن» و علاوه تخصیص به معنی تبیین است، به منزلۀ تفسیر است، وقتی که مولا به دنبال«اکرم العلماء»، «لا تکرم الفساق من العلماء» را می گوید، این دارد«کأنّ » تبیین می کند.

لذا شما در باب تخصیص گفتید: واقعیت تخصیص، تصرف در ارادۀ جدیّه است، یعنی معلوم می شود که مراد جدی مولا آن هم من اول الامر نه این که از حالا به بعد، متعلق شده است به اکرام علماء غیرفساق. لذا در مسألۀ بعدی می خوانیم که یکی از شرایط تخصیص این است که باید قبل از حضور وقت عمل به عام صادر شود. اگر مولا امروز گفت: «اکرم العلماء یوم الجمعه» اگر بخواهد مخصصی برای«اکرم العلماء» بیاورد، هنوز روز جمعه نیامده است باید مخصص بیاورد، برای اینکه مخصص، جنبۀ تبیینی دارد و چطور می شود وقت عمل به عام حاضر شود و تمام شود و بگذرد، بعد چیزی به عنوان مخصص سروکله اش پیدا شود.

پس اولا تخصیص لطمه ای به اصل عنوان عام نمی زند، عام در جای خودش محفوظ است، «اکرم العلماء» ده تا مخصص هم پیدا کند، لطمۀ به صدور«اکرم العلماء من المولی» نمی زند. بالاخره آن که از مولا صادر شده است، یک عنوان عامی است، به نام«اکرم العلماء» چه بعد، تخصیص عارض این عام بشود و یا عارض این عام نشود، هیچ فرقی در این جهت نمی کند، و از نظر مراد هم جنبۀ تبیینی دارد، جنبۀ تفسیری دارد. لذاست که آن شرط و بعضی از شرایط دیگر در تخصیص معتبر است، برخلاف نسخ که می خواهد ریشۀ منسوخ را از بین ببرد، مخصوصا اگر نسخ مربوط به تلاوت هم باشد که این برگشتش به تحریف است و ما به هیچ وجه اجازه نمی دهیم کسی مسألۀ تحریف را ادعا کند. و اگر نسخ راجع به حکم هم باشد، باز همین است برای اینکه نسخ حکم قرآنی که استحکام کذایی دارد، اگر یک واقعیتی داشته باشد، باید به صورت متواتر به ما برسد. اگر به صورت خبر واحد به ما رسید، کشف می کنیم از این که یا خطاء و اشتباهی در کار بوده است یا توطئه یا نقشه ای در کار بوده است و الا چطور می شود که یک حکم قرآنی نسخ شود و فقط یک نفر یا دو نفر