سیری کامل در اصول فقه : دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 8 صفحه 531

این نسخ را روایت کنند و دیگران هیچ گونه اطلاعی از این معنا نداشته باشند؟

پس واقعیت مسأله این است که بین نسخ و تخصیص کاملا فرق وجود دارد. مخصص«ما من عام الا و قد خص» و علاوه جنبۀ مبیّنیّت و مفسّریّت دارد، اما مسألۀ نسخ، یک عنوان دیگری دارد و ما نمی توانیم این دو را باهم مقایسه کنیم. لذا قاعده اقتضاء می کند که اگر نسخی در کار باشد، البته نه به آن حدّت و شدّتی که در اصل ثبوت قرآنیت است، یکی دو درجه پائین تر، آن هم باید یا به صورت خبر متواتر باشد، یا به صورت اجماع قطعی و ضرورت باشد و الا خبر واحد ولو در اعلی درجۀ وثاقت و عدالت باشد«لا یصلح لأن یکون ناسخا للقرآن.»

در رابطۀ با نسخ قرآن، مباحث زیادی مطرح است که یک بحث آن این است که آیا در خود قرآن، ناسخ و منسوخ که هردوی آنها«من القرآن» باشد، وجود دارد یا ندارد؟ بعض الاعلام(ره) در کتاب شریف البیان خود که کتاب بسیار جالبی است، اصلا انکار می کنند این معنا را که در قرآن ناسخ و منسوخی داشته باشیم. تنها در مورد آیۀ نجوا، آن هم خود لسان آیه، لسان نسخ است، آیۀ نجوا، آن بود که«إِذا ناجَیْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقَهً » یک دستوری آمد که هرکسی با رسول خدا به صورت نجوا می خواهد صحبت کند، باید قبل از صحبت کردن، صدقه ای بدهد که اینجا هم یکی از فضائل امیر المؤمنین(علیه السلام) است که در این رابطه امیر المؤمنین صدقات زیادی دادند، برای اینکه با رسول خدا نجوا کنند لکن برای دیگران این مسأله سخت آمد و قرآن این حکم را به صراحت برداشت«أَ أَشْفَقْتُمْ أَنْ تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقاتٍ » برایتان سخت آمد که قبل از اینکه با رسول خدا صحبت کنید یک صدقه ای بدهید؟ حالا که سختتان آمد، ما این حکم را برمی داریم. که خود آیه اصلا لسانش، لسان نسخ است و اما موارد دیگر که شاید حدود 35 مورد باشد، و بعضیها ملتزم شده اند به اینکه فلان آیه ناسخ فلان آیه است، بعض الاعلام(ره)، در کتاب البیان خود این آیات را متعرض می شوند و ثابت می کنند که هیچ گونه ناسخ و منسوخی به این کیفیت در اینها که ادعا شده است، وجود ندارد.

پرسش:

1 - آخرین دلیل نافین تخصیص کتاب به خبر واحد را با جواب آن بیان کنید.

2 - فرق بین نسخ و تخصیص کتاب چیست ؟

3 - شباهت نسخ قرآن با قرآنیت قرآن را بنویسید.

4 - چرا تخصیص، مبیّن مراد متکلم است ؟