سیری کامل در اصول فقه : دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 8 صفحه 8

کسی در کلمۀ البیع چنین معنایی را مطرح کند و مستند به یک دلیلی و لفظی و دالی قرار دهد، ما چیزی که دلالت بر این معنا کند نداریم.

تفاوت اطلاق«اعتق رقبه» با«احل الله البیع»

فقط شبهه ای در اینجا باقی می ماند و آن شبهه این است که شما در«اعتق الرقبه» گفتید اگر یک رقبه را آزاد کند کافی است، اما چطور در«احل الله البیع» و لو با حذف کلمۀ شمول کأنّ یک معنایی ردیف عموم را شما استفاده می کنید و مثال روشن تر اگر مولا بگوید: «الصلاه واجبه» شما در مقام امتثال می گویید اتیان به یک مصداق کفایت می کند، اما اگر گفت: «الصلاه معراج المؤمن». اینجا دیگر پای یک فرد مطرح نیست، اینجا حکم روی طبیعت رفته و نتیجه هر وجودی که وجود این طبیعت باشد عنوان معراجیت و ناهی از فحشاء و منکر بودن در آن تحقق دارد. این فرق از کجا آمده است ؟ «الصلاه واجبه» همان الصلاه موضوع است«الصلاه معراج المؤمن» هم همین الصلاه موضوع است.

شما هم که می گویید معنای اطلاق در موارد فرق نمی کند، اطلاق شمولی و اطلاق بدلی نداریم. پس بین«الصلاه واجبه» و«الصلاه معراج المؤمن» هیچ فرقی وجود ندارد؟ یعنی اینجا هم بگوییم یک صلاه معراج مومن است، همانطوری که در«الصلاه واجبه» یک فرد صلاه در مقام امتثال کفایت می کند. در معراجیت هم مسأله را روی یک صلاه قرار دهیم. پیداست که مسأله این طور نیست. این فرق از کجا آمده و این اختلاف روشنی که بین«الصلاه واجبه و الصلاه معراج المؤمن» تحقق دارد، ناشی از چیست ؟

پرسش:

1 - آیا دلالت اطلاق بر شمول، لفظی است یا عقلی ؟ توضیح دهید.

2 - اشکال بر عقلی بودن دلالت اطلاق بر شمول و جواب از آن را بیان کنید.

3 - اطلاق«اعتق رقبه» با«احل الله البیع» چه تفاوتی دارد؟