سیری کامل در اصول فقه : دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 8 صفحه 93

الفساق من العلماء» آیا این سبب می شود که در«اکرم کل عالم» که از مولا دیروز صادر شده مجازیتی به وجود بیاید؟ می فرماید: ما فرقی بین این دو نمی بینیم، چطور در«اکرم کل عالم عادل» هیچ مسأله و مشکله ای نیست ؟ هیچگونه تجوز و مجازیتی نیست ؟ در«اکرم کل عالم» که فردا بگوید: «لا تکرم الفساق من العلماء» آنجا هم مطلب همین است، فاصله شدن تقیید و عدم فاصله شدن فرقی در مسأله به وجود نمی آورد و ما نمی توانیم از این راه فرقی بین این دو فرض تصور کنیم.

بیان ایشان در انکار کلام آخوند ره در مورد ارادۀ جدّی و استعمالی

لذا ایشان می فرماید: ما نیازی نداریم و درست هم نیست آن راهی که مرحوم محقق خراسانی طی کردند، که ارادۀ استعمالیه و ارادۀ جدیه درست کردند، به همان نحوی که در بحث قبل ایشان مناقشه کردند، اصلا جای توهم مجازیت در اینجا نیست. همان طوری که در«اکرم کل عالم عادل» جای توهم مجازیت نیست. لذا عامی که به مخصص منفصل تخصیص بخورد، این«لا یوجب التجوز فی العام» وجهی برای تجوز وجود ندارد، آیا این بیان ایشان درست است ؟ این فرمایش ایشان به نظر شما قابل مناقشه است یا نه ؟ فرق در همین جاست، بین«اکرم کل عالم عادل» با جایی که مخصص منفصل باشد، کمال فرق وجود دارد چرا؟ چون در ادبیات خواندیم که«للمتکلم ان یلحق بکلامه ما شاء مادام کونه مشتغلا بالکلام» تا زمانی که اشتغال به کلام دارد، می تواند هرقلب و انقلابی در کلامش ایجاد کند، اما بعد از آن که از کلام فارغ شد، اینجا یک ظهوری برای کلام پیدا می شود که تا زمانی که مشتغل است و کلامش تمام نشده ما می توانیم برای کلام متکلم ظهوری درست کنیم.

توضیح استاد دربارۀ کلام مرحوم نائینی ره

یک توضیح مقدمی عرض کنم؛ اگر متکلم گفت: «رأیت اسدا» دیگر چیزی اضافه به کلام خودش نکرد، شما چطوری به این کلام برخورد می کنید؟ می گویید: صبر کنید ممکن است چند روز دیگر یک قرینه ای مثل«یرمی» ذکر کند که آن دلالت بر این داشته باشد که این«رأیت اسدا» که حالا می گوید: معنای ظاهرش اراده نشده باشد، پس یک منبری که منبر می رود باید انسان منتظر باشد که ممکن است بعد از بیست تا منبر دیگر یک قرائنی ذکر کند، بر این که آن منبری که بیست روز قبل رفته ظواهر آن کلمات مقصودش نبوده است، آیا عقلا در برخورد با کلمات و ظواهر جملات این گونه برخورد می کنند؟ یا این که نشسته اند می گویند: ببینیم این متکلمی که می گوید: «رأیت اسدا» آیا به دنبال این اسد، قرینه یرمی را اضافه می کند یا نمی کند؟ اگر دیدند که فرغ من کلامه بدون