سیری کامل در اصول فقه : دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 8 صفحه 97

درس ششصد و سی و یکم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و اله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

مناقشه در مقایسه مرحوم نائینی ره

در رابطۀ با مقایسه ای که مرحوم محقق نائینی(ره) بین«اکرم کل عالم عادل»، و بین ما نحن فیه ذکر کردند که اگر متکلم اول بگوید: «اکرم کل عالم» و بعد از گذشت زمانی، بگوید: «و لا تکرم الفساق من العلماء»، ایشان فرمودند: همانطور که در«اکرم کل عالم عادل» هیچ گونه مجازیتی تصور نمی شود، در اینجایی که مخصص منفصل است، اینجا هم همینطور است.

خلاصۀ جواب ما این بود که بین این دو، فرق وجود دارد و این مقایسه مخدوش به نظر می رسد، برای اینکه در«اکرم کل عالم عادل»، همانطور که شما فرمودید، مسأله روشن است. کلمه«کل» از نظر سعه و ضیق، تابع مدخولش است، و مدخول هم در اینجا مقید است، و در مواردی که صفت و موصوف وجود دارد، اینجا دو دال و مدلول وجود دارد، عالم دلالت بر طبیعت مهمله می کند، یعنی طبیعتی که با قید هم قابل اجتماع است، و عادل دلالت بر قید می کند. در«اکرم کل عالم عادل» هیچ گونه مشکلی به نظر نمی رسد، همان طوری که شما فرمودید، اما در اینجایی که امروز می گوید: