سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 9 صفحه 432

«اذا قطعت بوجوب صلاه الجمعه، یحرم علیک صلاه الجمعه» متعلق وجوب و متعلق حرمت هر دو صلاه الجمعه است. صلاه الجمعه ممکن است یا مستحیل است؟ صلاه الجمعه ممکن است. «یقدر المکلف علی ایجادها و علی ترکها» پس این وجوب دارد«اذا قطعت بوجوب صلاه الجمعه، صلاه الجمعه امر ممکن مقدور» اینجا هم که می گوید: «یحرم علیک صلاه الجمعه، صلاه الجمعه امر ممکن مقدور» منتها حالا چون مکلّف قاطع شده به وجوب نماز جمعه و به دنبال این قطع، حرمت صلاه جمعه بر آن مترتب شده، برای مکلّف، امکان امتثال تحقق ندارد، برای مکلّف در حال امتثال، مشکل پیش آمده است. اما از نظر مقام تعلق حکم و مرحلۀ تعلق چه مشکلی وجود دارد؟

عرض کردیم در این وجودی که ذکر می کنیم به قبل و بعد برنگردید که یک بار به کلمه تضاد برگردید، یا به وجوهی که بعدا می خواهیم ذکر بکنیم برگردید بلکه روی نفس همین عنوانی که ایشان علت قرار داده اند تکیه می کنیم که اگر برای مکلف، امکان امتثال در رابطۀ با دو تکلیف پیدا نشد، آیا این کاشف از این است که این دو تکلیف، ممتنع است؟ یا لااقل یکی از آنها ممتنع است؟ یا اینکه ربطی به هم ندارد؟ مقام امتثال هیچ مربوط به مقام تعلق حکم نیست، و آن مسألۀ اهم و مهم را هم به عنوان شاهد برای این معنا ذکر کردیم، نه اینکه در ما نحن فیه مسأله اهم و مهمی مطرح است به عنوان شاهد بر اینکه این دو مرحله از هم جدا است. ادله دیگری هم در این باب هست که ان شاء الله بعدا ملاحظه می کنیم.

پرسش:

1 - علت استحالۀ اخذ قطع به حکم در موضوع ضد همان حکم را از نظر محقق خراسانی توضیح دهید.

2 - جواب استاد را از کلام محقق خراسانی(ره) بیان کنید.

3 - شاهد بر امکان جمع در باب احکام چیست؟

4 - طریقۀ دوم اثبات استحاله اخذ قطع به حکم در موضوع ضد همان حکم را توضیح دهید.

5 - جواب از طریقۀ دوم اثبات استحاله اخذ قطع به حکم در موضوع ضد همان حکم فوق را شرح دهید.