سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 9 صفحه 520

بود.

مقام اثبات جانشینی امارات و اصول به جای قطع

بحث مهم تر، مربوط به مقام اثبات است؛ یعنی با ملاحظۀ ادلۀ حجیت امارات، و همین طور با ملاحظۀ ادلۀ حجیت اصول عملیه، آیا ما از این ادله به حسب مقام دلالت و به حسب مقام اثبات، چه مقدار استفاده می کنیم؟ برای اینکه هر چیز ممکنی که دلیل بر وقوع ندارد، در مقام ثبوت، همه صورش امکان داشت، اما در مقام اثبات، ما تابع مفاد ادله ای هستیم که اینها را حجت قرار می دهد.

در این مرحله، یک بحث اختصاص به امارات دارد و بحث دیگر مربوط به اصول عملیه است برای اینکه مفاد اینها مختلف است و باید هر کدام از امارات یا اصول عملیه مستقلا ملاحظه بشود. فعلا ما در باب امارات بحث می کنیم و اصول عملیه ان شاء الله بحث دوم ما خواهد بود.

جانشینی امارات به جای قطع طریقی

در باب امارات وقتی که انسان کلمات و کتب را ملاحظه می کند، می بیند این معنا تقریبا مسلّم بین بزرگان و فحول از اصولیین است که امارات جانشین قطع طریقی(نه آنکه در موضوع اخذ شده، قطع طریقی در مقابل مطلق قطع موضوعی) می شود. از کلمات استفاده می شود که دلیل حجیت این امارات، امارات را جانشین قطع طریقی می کند؛ یعنی اگر شما مثلا دلیل حجیت بیّنه را ملاحظه بکنید، از دلیل حجیت بیّنه این طور استفاده می شود که اگر بیّنه قائم شد«علی ان هذا المایع خمر» این مثل این می ماند که شما قاطع باشید«بان هذا المایع خمر». همان طوری که در صورت قطع«لا تشرب الخمر» گریبان شما را می گیرد، در صورت قیام بیّنه هم، هم طور است. و همین طور در باب اماراتی که نسبت به احکام قائم بشود مثلا اگر ما«صدق العادل» ی داشته باشیم و دلالت بر حجیت خبر عادل بکند، این معنایش این است که همان طوری که اگر شما قاطع باشید به این که نماز جمعه در عصر غیبت واجب است باید نماز جمعه بخوانید، اگر یک روایتی که تمام رواتش عادل هستند، از امام معصوم(علیه السلام) وجوب نماز جمعه را در عصر غیبت نقل کردند، به همان صورت نماز جمعه بر شما واجب است.