سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 9 صفحه 531

السلام) که بدون تردید حجیت دارد - کجا دلالت بر این دارد که اینها مثل حصول صفت نفسانیه مسمات به قطع است؟

این همه بحثهای فقهی که ما داریم، بر محور همین استظهار از روایات دور می زند که می خواهیم ظاهر روایت را استفاده کنیم و ببینیم از روایات چه استظهار می شود و اساس فقه ما هم بر همین فقه الحدیث استوار است یعنی بفهمیم که امام چه فرموده است، و بفهمیم این روایتی که زراره از امام صادق(علیه السلام) نقل کرده، ظاهرش چیست، این کلام«ماذا ارید به و ماذا قصد منه» این ظواهر حجیت دارد، معتبر است، اماره است و اماره عقلاییه هم هست و شارع هم در تفهیم و تفهّم، یک روش خاصی را اتخاذ نکرده است، حتی در مورد قرآن که ان شاء الله بعدا بحث می کنیم، همین است، منتها قرآن محکماتی دارد و متشابهاتی، کما اینکه در کلمات دیگران هم در بعضی از جملات و تعبیراتشان ابهام و اجمال وجود دارد.

وقتی که ما به عقلا و ادلۀ حجیت این امارات مراجعه می کنیم، از کدامش می شود استفاده کرد که می خواهند بگویند که«من استظهر من کلمات الامام(علیه السلام) شیئا، یکون کمن حصل له الصفه النفسانیه المسماه بالقطع؟» آیا شما در ادلۀ حجیت امارات، یک چنین چیزی را ملاحظه می کنید؟ فرض کنیم که بعضی از امارات، اصلا حجیت شرعیه دارد، و اصلا با عقلا ارتباطی ندارد، فرض کنیم«صدق العادل» یک مسأله ای است که در جوّ شرع، مطرح است نه در جوّ عقلا، اما کجای«صدق العادل» می گوید که«تعبّدا افرض نفسک کانّک حصل لک القطع»؟ کجای«صدق العادل» یک چنین چیزی دارد؟ بلکه«صدق العادل» - به قول بزرگان اصولیین - می گوید: باید بر قول عادل ترتیب اثر عملی بدهید و الاّ به مسألۀ اعتقاد ارتباط ندارد. این تصدیق غیر از آن تصدیق اعتقادی است. معنای این تصدیق این است که «اذا اخبر زراره بوجوب صلاه الجمعه» روز جمعه نماز جمعه بخوان، نه اینکه در حالت اعتقادی و در حالت نفسی، می خواهد یک دخل و تصرفی انجام دهد. لذا خیلی روشن است که هیچ وقت از دلیل حجیت امارات چنین چیزی استفاده نمی شود که امارات جانشین قطع موضوعی صفتی باشد. اصلا ارتباطی بین اینها در کار نیست.

تفصیل بین قطع موضوعی طریقی از جهت کاشفیت

اما نسبت به قطع موضوعی طریقی که مرحوم شیخ بزرگوار انصاری و مرحوم محقق نائینی فرمودند: جانشین می شود، عرض کردیم: اینجا باید یک مکمّلی برای کلام اینها ذکر