- اشاره 1
- ادامه مقصد پنجم 1
- مباحث الفاظ 1
- بحث مطلق و مقید 1
- اشاره 2
- اسم جنس، یکی از مصادیق مطلق 2
- وضع، موضوع له و مستعمل فیه در اسم جنس 3
- پرسش: 6
- وضع اسم جنس از نظر محقق اصفهانی ره 7
- اشاره 7
- لازمۀ تبعیت استعمال از موضوع له 10
- تقسیم ماهیت در فلسفه 10
- توجیه تغایر اقسام با مقسم در تقسیم ماهیت 11
- پرسش: 12
- اشاره 13
- نظر امام(ره) در نحوه تقسیم ماهیت 13
- فرق بین نحوه تقسیم ماهیت در اصول و فلسفه 16
- اعتبار لحاظ در اصول 17
- پرسش: 18
- علم جنس، یکی از مصادیق مطلق و فرق آن با اسم جنس 20
- اشاره 20
- معنای تعیّن علم جنس نزد مرحوم آخوند ره 21
- عدم امکان وجود ماهیت متقیده به قید ذهنی در خارج 22
- کیفیت تصور موضوع و محمول در قضایای حملیه 23
- مقدمیّت وضع برای استعمال 24
- پرسش: 25
- دفاع محقق حائری ره از تعریف علم جنس توسط مشهور 26
- اشاره 26
- تشبیه معنای علم جنس به تصور کلی در ذهن 27
- اشکال استاد بر محقق حائری(ره) 29
- کیفیت لحاظ معنای علم جنس 30
- پرسش 31
- حقیقت تعریف و تنکیر 32
- معرفه و نکره؛ یک امر واقعی 32
- اشاره 32
- تجرید ماهیات از تعریف و تنکیر 33
- اتصاف ماهیات به تعریف و تنکیر 34
- نیاز استعمالی ماهیات 35
- فرق بین اسم جنس معرّف به لام با علم جنس 37
- پرسش: 37
- اشاره 38
- کلام مرحوم آخوند ره نسبت به مفرد معرّف به لام 38
- تزئینی بودن مطلق الف و لام نزد مرحوم آخوند ره 40
- اشکال کلام مرحوم آخوند(ره) در تزئینی بودن مطلق الف و لام 41
- اشکال التزام به تزیینی بودن مطلق الف و لام 42
- عدم فرق بین عهد ذهنی با سایر عهدها 43
- پرسش: 44
- دلالت بر عموم در جمع محلای به الف و لام 45
- اشاره 45
- اشکال مرحوم آخوند ره به استیعاب جمع محلای به لام 46
- وضع مستقل برای جمع محلای به لام 48
- خالی بودن ماهیت مجرده از تعریف و تنکیر 49
- استعمال نکره در مقام اخبار و انشاء 50
- اشاره 52
- استبعاد استاد نسبت به تفصیل مرحوم آخوند ره نسبت به نکره 52
- وحدت معنای نکره در مقام اخبار و انشا 53
- غرض مخبر در مبهم گذاشتن کلام 54
- احتمال ندانستن معنای نکره نزد مخبر 54
- تشابه معنای حروف به باب نکره 55
- اختلاف اخبار در حکایت از واقع 57
- پرسش: 58
- نظر مرحوم آخوند ره درباره بعضی از مطلقات 59
- اشاره 59
- نظر منسوب به مشهور درباره مطلق 60
- تالی فاسد نظر منسوب به مشهور 61
- اتحاد معنای نکره در مقام اخبار و انشا 62
- پرسش: 64
- شمول دائره اطلاق بر جزئیات 64
- ردّ نسبت مطلق، یعنی ماهیّت مقیّدۀ به ارسال، از مشهور 65
- اشاره 65
- اختلاف بین اصاله العموم و اصاله الاطلاق 68
- بیان مقدمات حکمت 69
- پرسش: 71
- اشاره 72
- معنای اطلاق داشتن مطلقات 72
- بحث از مقدمات حکمت 73
- مقدمۀ اولی: بودن مولا در مقام بیان تمام مراد 74
- فایده جعل حکم به نحو قانون 75
- مقصود از مراد در مقدمۀ اولی 76
- فرق بین اجمال و اهمال 77
- اشاره 79
- منع مقدمۀ اولی از مقدمات حکمت توسط مرحوم محقق حائری ره 79
- جواب حلّی استاد به کلام محقق حائری ره 83
- پرسش: 85
- مقدمۀ دوم: عدم قرینۀ بر تقیید در کلام مولی 86
- اشاره 86
- جریان مقدمات حکمت در مردد بین المطلق و المقید و مشکوکات 87
- عدم ارتباط قول به مفهوم با ما نحن فیه 88
- مقدمه سوم: عدم قدر متیقّن در مقام تخاطب 90
- کلام صاحب کفایه در عدم قدر متیقّن در مقام تخاطب 91
- پرسش: 92
- اشاره 93
- عدم دخالت قدر متیقن در مقدمات حکمت 93
- اشکال به ادعای وجود قدر متیقن 94
- مقتضای عدم نظارت اطلاق به افراد 96
- عدم تخصیص عام و مطلق به مورد 97
- بقای شک نسبت به فرد غیر متیقن 98
- پرسش: 99
- اشاره 100
- فایده قانونی بودن بیان مولا 100
- تشابه مقام به عام و خاص 101
- راه احراز در مقام بیان بودن مولا 101
- بنای عقلا بر بودن متکلم در مقام بیان 102
- سیره مستمره فقها در تمسک به مطلقات 103
- بررسی کلام مرحوم آخوند در تمسک به مطلقات 104
- اشاره 107
- عدم کلیّت در مقام بیان بودن مولا 107
- اشکال تحقق اصل عقلایی بر بودن مولا در مقام بیان 108
- بررسی انصراف مطلق به بعض افراد 110
- انصراف بدوی 111
- انصراف حاصل بواسطۀ کثرت استعمال 112
- پرسش: 113
- اجمال در مشترک و مانعیت آن از اطلاق 114
- اشاره 114
- مانعیت نقل از اطلاق و فرق آن با اشتراک 115
- دوران بین مطلق و مقیّد 115
- حکم مطلق و مقید، متخالفان بالسلب و الایجاب 118
- علت حمل مطلق بر مقیّد 119
- پرسش: 120
- کیفیت حمل مطلق بر مقید در صورت مختلف بودن آنها 122
- اشاره 122
- نهی تنزیهی یا تحریمی در مقید با وجود عنوان اثباتی در مطلق 123
- بیان مراد از کراهت در مقید 124
- عقلایی بودن جمع بین مطلق و مقید با وجود اختلاف آنها 125
- حکم مطلق و مقید در صورت توافق آنها در اثبات نفی 126
- پرسش: 128
- اشاره 129
- جمع بین مطلق و مقید مثبتین در کلام واحد بر مبنای مشهور 129
- نظر مرحوم آخوند ره در جمع بین مطلق و مقید مثبتین در کلام واحد 130
- حلّ محقق حائری ره برای حمل مطلق بر مقید با وجود اختلاف سبب 131
- راه حلّ محقق حائری ره برای حمل مطلق بر مقید با وحدت سبب 133
- جواب استاد از محقق حائری ره 134
- پرسش: 135
- اشاره 136
- احتمالات در حمل مطلق بر مقید مثبتین در دو کلام 136
- اصاله الاطلاق نزد عقلا و موارد آن 137
- فرق میان عام و خاص با مطلق و مقید و مدلول مقید 138
- کلام مرحوم آخوند ره در جمع مطلق و مقید در باب مثبتین 139
- جواب استاد از مرحوم آخوند ره در جمع مطلق و مقید در مثبتین 141
- پرسش: 142
- اشاره 143
- حکم مطلق و مقید منفیین و در کلام واحد 143
- نیاز به جمع میان مطلق و مقید با توجه به وجود علت مطویه در کبری 144
- احراز وحدت حکم از ناحیۀ وحدت سبب 146
- اشاره 150
- مجمل و مبین 150
- تعریف مجمل و مبیّن 151
- موارد مشکوک میان مجمل و مبیّن 152
- اشاره 154
- مقصد ششم: کتاب القطع 154
- امارات معتبره 158
- درس اول 1373/7/1 158
- اشاره 158
- احکام قطع 159
- اطلاق اماره بر قطع 159
- دلیل خارج بودن مسائل قطع از علم اصول از نظر شیخ انصاری 160
- حد وسط نبودن وجه تشابه ظن و قطع 162
- معنای حجت بودن شیء 163
- پرسش: 164
- خروج بحث قطع از علم اصول 165
- اشاره 165
- دلیل خارج بودن بحث قطع از علم اصول 166
- دخول بحث قطع در مسائل علم اصول از نظر مرحوم آقای بروجردی(ره) 167
- الحجه فی الفقه؛ موضوع علم اصول 168
- لزوم انقلاب موضوعات به محمولات در کلام مرحوم آقای بروجردی(ره) 170
- پرسش: 171
- اشاره 172
- حالات مکلف 172
- درس سوم 1373/7/3 172
- تقسیم ثلاثی شیخ نسبت به حالات مکلف 174
- وجه مناسبت مسائل باب قطع با باب امارات 174
- تقسیم ثنائی مرحوم آخوند(ره) نسبت به حالات مکلف 175
- علت ترجیح تقسیم شیخ نسبت به حالات مکلف 176
- عدم فرق بین مقلد و مجتهد در باب قطع 177
- اشتراک مکلف بین مقلد و مجتهد 177
- پرسش: 178
- خروج مسائل قطع از محل بحث 179
- اشاره 179
- اختصاص امارات و اصول عملیه در شبهات حکمیه به مجتهد 181
- خصوصیت اصول عملیه جاریه در شبهات حکمیه 182
- اشتراک عامی و مجتهد در جریان اصول و امارات نزد محقق عراقی(ره) 183
- دلیل استاد بر عدم تمامیت کلام محقق عراقی(ره) 184
- پرسش: 185
- اقسام حالات مکلف 186
- اشاره 186
- تشخیص مجاری اصول توسط مجتهد 187
- اشکال تداخل اقسام سه گانه حالات مکلف 189
- امکان عدم جواز مراجعه به اصول عملیه برای غیر قاطع 191
- پرسش: 192
- اشاره 194
- تقسیم ثنائی مکلّف نزد محقق خراسانی(ره) 194
- مرحلۀ عمل به ظن انسدادی 196
- اشکال امام(ره) به تقسیم ثنائی مرحوم آخوند 198
- امکان حصول قطع برای مکلف در همۀ حالات 199
- عدم جعل حکم ظاهری و واقعی نسبت به خبر واحد از طرف شارع 200
- پرسش: 201
- تصویر تقسیم ثلاثی مکلف از نظر محقق خراسانی(ره) 202
- اشاره 202
- مقصود مرحوم آخوند از«من قام عنده طریق معتبر» 203
- کیفیت ترتیب بین اقسام در تقسیم ثلاثی مرحوم آخوند 203
- شامل نشدن تقسیم نسبت به ظن انسدادی بنا بر حکومت 204
- پرسش: 208
- القطع 209
- عناوین مهم مورد بحث در باب قطع 209
- اشاره 209
- درس هشتم 209
- لزوم متابعت قطع 210
- معنای لزوم متابعت قطع در کلام شیخ انصاری(ره) 211
- شرعی نبودن لزوم متابعت قطع 212
- معنای صحیح لزوم متابعت قطع 213
- معنای حجّیّت قطع 214
- علت معذّریّت قطع 215
- پرسش: 216
- کاشفیت و طریقیت قطع 217
- درس نهم 217
- اشاره 217
- بررسی لازم ماهیت بودن کاشفیت و طریقیت قطع 219
- معنای علم تصوری و تصدیقی 220
- تنافی بین لازم ماهیت بودن چیزی با اختلاف انظار در آن 220
- پرسش: 222
- درس دهم 224
- اشاره 224
- حجیت قطع 224
- احتمال وجود نداشتن معلوم بالعرض برای قطع 224
- کاشفیت و طریقیت قطع نسبت به معلوم بالعرض 225
- کاشفیت و طریقیت قطع نسبت به معلوم بالذات 226
- مقصود از کاشفیت و طریقیت قطع 227
- معنای حجیت قطع 228
- فرق بین کاشفیت و طریقیت قطع و حجیت قطع 229
- پرسش: 230
- عدم امکان نفی حجیت قطع از طرف شارع 231
- اشاره 231
- فرق بین باب قطع و قبح ظلم از نظر حکم عقل و شرع 232
- لزوم اجتماع ضدین از نفی حجیت قطع 234
- عدم امتناع اجتماع ضدین در امور اعتباریه 235
- شاهد عدم امتناع اجتماع ضدین در امور اعتباریه 236
- وجود تضاد در منشأ احکام اعتباریه 237
- پرسش: 238
- اشاره 239
- تشابه اجتماع حکمین متضادین به اجتماع حکم ظاهری و واقعی 239
- درس دوازدهم 239
- تجرّی 239
- فرق بین ما نحن فیه با جمع بین حکم ظاهری و واقعی 240
- لازمۀ تغایر کاشف و مکشوف در باب قطع 242
- احتمال عینیت کاشف و مکشوف در باب قطع 242
- معنای لغوی و اصطلاحی تجرّی 243
- عدم اختصاص تجری به باب قطع 244
- پرسش: 245
- صدق تجری در باب امارات بنا بر طریقیت 246
- اشاره 246
- عدم صدق تجری در باب امارات بنا بر سببیت 247
- بررسی صدق و عدم صدق تجری در باب اصول عملیه 248
- کفایت شک فعلی در باب استصحاب 249
- عدم صدق تجری نسبت به اصل استصحاب 250
- عدم تصور تجری در باب قطع تمام الموضوعی 251
- پرسش: 252
- جهات بحث در تجری 253
- اشاره 253
- احتمال اصولی دانستن بحث تجری 254
- کلامی بودن بحث تجرّی 254
- ملاک در اصولی بودن یک مسأله 255
- اختصاص قاعدۀ ملازمه به قبل از حکم شرع 256
- عدم جریان قاعده ملازمه در باب تجری 257
- پرسش: 258
- اشاره 260
- اصولی دانستن بحث تجری 260
- اصولی نبودن بحث در اطلاق و شمول ادله 261
- فقهی بودن بحث در شمول و عدم شمول اطلاق دلیل 261
- اصولی دانستن محل بحث، از باب کلیّت آن 262
- فاعلی بودن قبح تجری نزد شیخ و من تبعه 263
- فعلی بودن قبح تجری از نظر محقق عراقی(ره) 264
- عدم تغییر واقعیت به واسطه اعتقاد 265
- پرسش: 266
- احتمال لفظی بودن نزاع در قبح فعلی و فاعلی تجری 266
- اشاره 267
- درس شانزدهم 267
- ادعای اجماع بر حرمت تجری 267
- حرمت تجری 267
- وجود مخالف در باب اجماع بر حرمت تجری 269
- سندی بودن اجماع بر حرمت تجری 269
- عدم تصور تجری در باب قطع تمام الموضوعی 270
- وجود ملازمۀ عقلیه بین قبح شیء و حرمت آن 272
- پرسش: 273
- اشاره 274
- دلیل محقق نائینی(ره) برای اثبات حرمت تجری 274
- مغفول عنه بودن اراده در افعال مکلفین 275
- توقف اراده بر قطع طریقی و منافات آن با قطع موضوعی 276
- امتناع اخذ انقسامات لاحقه بر حکم در موضوع حکم 277
- مغفول عنه نبودن اراده از نظر محقق عراقی(ره) 278
- امتناع اخذ ارادۀ ناشی از تکلیف در متعلق تکلیف 279
- پرسش: 280
- اشاره 281
- موضوعیت علم به متعلق تکلیف یا احراز الموضوع 282
- ادعای اول: اختیار؛ متعلق تکلیف و حرمت 282
- اشکال ادعای اول؛ مغفول عنه بودن اراده و اختیار 283
- اشکال ادعای دوم؛ عدم موضوعیت علم در متعلق تکلیف 284
- پاسخ مرحوم عراقی از دو اشکال فوق 285
- پاسخ مرحوم عراقی از دو ادعای مدخلیت اختیار و موضوعیت علم 286
- پرسش: 287
- اشاره 288
- بررسی امکان خطاب کردن متجری 288
- صدور خطاب مستقل به عنوان متجری 289
- تعدد خطاب نسبت به عاصی و متجری و اشکال آن 290
- لزوم انبعاث از خطاب مولا 292
- پرسش: 293
- طریقۀ اثبات حرمت تجری 295
- اشاره 295
- امتناع اجتماع مثلین و لو عند القاطع 296
- لزوم جدا کردن مقام جعل حکم از مقام امتثال 297
- عدم تغییر یافتن نسبت بین احکام نزد متجری 298
- عدم حصول انبعاث از تکلیف کردن متجری به عنوان متجری 299
- احتمال وجود تأکید در تکلیف کردن متجری 299
- پرسش: 301
- اشاره 302
- اشکال خطاب کردن به متجریّ 302
- طریقی بودن قطع از نظر متجری 303
- تقسیم عناوین مغفول عنها 304
- اثبات حرمت تجری به واسطه مخاطب قرار دادن متجری 305
- دخالت علم در حرمت متجری به 305
- بررسی اثبات حرمت تجری از باب حرمت معلوم الحرمه 307
- پرسش: 308
- نقل اقوال در استحقاق عقوبت برای متجرّی 309
- استحقاق عقوبت در تجری 309
- اشاره 309
- درس بیست و دوم 309
- بیان مرحوم آخوند(ره) در استحقاق عقوبت در تجری از نظر عقل 310
- فرق عالم و جاهل از نظر استحقاق عقوبت 311
- منکرین استحقاق عقوبت در مورد متجرّی 312
- مراد از تحقق معصیت واقعیه 313
- فرق تصور و تصدیق در استحقاق عقوبت 313
- اراده و نقش آن در تحقق معصیت 314
- اشاره 316
- ملاک در استحقاق عقوبت 316
- درس بیست و سوم 316
- ملاک در استحقاق عقوبت در معصیت واقعیه 316
- مدلول روایات در باب تجری 317
- فرق میان متجری عاصی و غیر عاصی 318
- عناوین مطرح شده در ملاک استحقاق در مورد تجرّی 319
- اشکال مرحوم آقای بروجردی(ره) در اوامر و نواهی اختباریه 320
- پاسخ استاد به اوامر و نواهی اختباریه 321
- پرسش: 322
- اشاره 323
- ملاک استحقاق عقوبت در معصیت واقعی و تجری 323
- تالی فاسد طغیان در صورت ملاک استحقاق عقوبت بودن برای معصیت 324
- پاسخ استاد از محقق اصفهانی(ره) در تعدد عقوبت هنگام ارتکاب مفسده 326
- پرسش: 328
- اشاره 330
- مراد از تداخل در کلام صاحب فصول(ره) 330
- مراد از تجری 331
- بیان قائلین به وجود استحقاق عقوبت در تجری و معصیت 332
- کلام استاد در خلط عده ای میان تجرّی اصطلاحی با معصیت واقعیه 333
- تبدل عنوان و تأثیر آن در حسن و قبح 334
- تأثیر اعتقاد جنبی بر فعل متجرّی به 334
- استدلال مرحوم آخوند در موجب استحقاق عقوبت و حرمت فعل متجرّی به 337
- اشاره 337
- درس بیست و ششم 337
- طلب و اراده 337
- پاسخ استاد در موجب استحقاق عقوبت و حرمت فعل متجرّی به 338
- منتفی بودن استحقاق عقوبت 340
- بحث طلب و اراده 340
- خلط مرحوم آخوند(ره) در بحث طلب و اراده 341
- پرسش: 342
- فعل اختیاری و مقصود از اراده 343
- درس بیست و هفتم 343
- مراحل اراده و طلب 343
- اشاره 343
- مبادی اراده و اختیاری بودن آنها از نظر مرحوم آخوند«ره» 344
- مبادی اراده قبل از عزم 345
- اختیاری بودن مراحل بعد از عزم در اراده 347
- پرسش: 348
- کلام مرحوم صدر المتألهین در رابطۀ با افعال اختیاری و اختیاریت اراده 349
- اشاره 349
- حبّ و مراحل مختلف آن 351
- بررسی الفاظ مشابه با اراده 351
- علم و مراحل مختلف آن 352
- پرسش: 354
- اشاره 355
- تقسیم افعال انسان به جوارحی و جوانحی 357
- تصور؛ اولین مقدمه در اراده 358
- تصور؛ اختیاری یا غیر اختیاری 360
- حقیقت اختیاری بودن تصور 361
- پرسش: 361
- اشاره 362
- اختیاری یا اجباری بودن تصور در نفس 362
- بیان تسلسل در مبدأ اراده 363
- محدودۀ قاعدۀ؛ کل فعل ارادی لا بد و ان یکون مسبوقا بالاراده 364
- اختیاری بودن تصدیق به فائده 365
- ملاک در اختیاری بودن تصدیق به فائده 366
- فرق اختیاری بودن اعمال خارجی با اعمال نفسانی 367
- ملاک در اختیاری بودن اراده 368
- اشاره 370
- عدم جریان قاعدۀ«کل موجود یحتاج الی عله موجده» در مورد واجب الوجود 370
- اختیاری بودن اراده و مسبوقیت اراده 371
- فرق علم خدا و علم ممکنات 372
- فرق ارادۀ خدا با ارادۀ ممکنات 373
- درس سی و دوم 377
- الذاتی لا یعلل 377
- اشاره 377
- صحت یا عدم صحت پرسش از ذاتی شیء 377
- مراد از ذاتی در منطق 378
- بیان مراد از عدم تعلیل ذاتی 379
- سؤال از علت در قضایای ضروری الجهه 380
- بطلان سؤال از علت در برخی موارد 381
- پرسش: 382
- سعادت و شقاوت 383
- معنای سعادت و شقاوت 383
- اشاره 383
- درس سی و سوم 383
- استدلال به آیات برای تبیین معنای سعادت و شقاوت 385
- سعادت و شقاوت و ارتباط آن با«الذاتی لا یعلل» 386
- خصوصیات در لازم ماهیت 387
- بیان استاد در خصوصیات در لازم ماهیت 388
- پرسش: 389
- کلام مرحوم آخوند«ره» در بیان ارتباط سعید و شقی با ماهیت 390
- اشاره 390
- درس سی و چهارم 390
- جواب استاد در عدم ارتباط سعید و شقی با ماهیت 391
- استدلال به روایت نبوی بر خلاف مدعای مرحوم آخوند«ره» 392
- مراد از سعادتمند با اطلاع از عاقبت 393
- مؤید برای اثبات سعادتمندی بر اساس اطلاع از عاقبت 395
- مکمل برای اثبات اطلاق سعادتمندی بر اساس اطلاع از عاقبت 396
- پرسش: 397
- درس سی و پنجم 398
- جمع اختیار انسان با مشیت الهی 398
- اشاره 398
- سعادت و شقاوت لازمۀ وجود غیر اختیاری 399
- فرق سعادت و شقاوت با لوازم ماهیت 400
- استدلال به آیات قرآن برای اثبات استقلال انسان همراه با نیروی الهی 401
- تبیین معنای عصمت 402
- جمع عصیان و اطاعت با مشیت الهی 402
- تقریب عصمت و شباهت آن با عمل اختیاری 403
- پرسش: 405
- قطع موضوعی و قطع طریقی 406
- درس سی و ششم 406
- اقسام قطع 406
- اشاره 406
- قطع تمام الموضوع و قطع جزء الموضوع 407
- امکان عقلی در تمام صور قطع 409
- مراد از قطع به معنای صفتیت و کلام مرحوم صدر المتألهین(ره) 409
- کلام محقق نائینی(ره) در کاشفیت نسبت به قطع و پاسخ استاد 410
- پرسش: 411
- اشاره 412
- عدم لزوم کاشفیت برای قطع 412
- احتمال دخالت قطع به عنوان صفت نفسانی 413
- عدم امکان جمع بین تمام الموضوع بودن قطع و کاشفیت تامه آن 414
- اشکال دخالت داشتن واقع و عدم دخالت واقع در حکم مولا 415
- لزوم اجتماع لحاظین متافیین در قطع تمام الموضوعی 416
- خلط بین قطع مکلف با قطع مولا 417
- پرسش: 418
- جمع بین قطع تمام الموضوعی و طریقیت آن در قضیۀ«القطع حجه» 419
- اشاره 419
- درس سی و هشتم 419
- قطع موضوعی به لحاظ متعلق 419
- عدم لزوم دخالت واقع در قطع طریقی 422
- تنافی بین دخالت واقع و عدم دخالت واقع و جواب آن 422
- تقسیم قطع موضوعی به لحاظ متعلق آن 423
- پرسش: 425
- علت استحالۀ اخذ قطع به حکم در موضوع ضد همان حکم 426
- اشاره 426
- اختصاص تضاد به واقعیات و عدم ورود آن در اعتباریات 427
- شاهد بر امکان جمع در باب احکام 428
- اثبات استحاله از راه عدم قدرت مکلف 429
- عدم ارتباط بین مقام امتثال با مقام تعلق حکم 429
- تشابه بین ما نحن فیه با مسأله اجتماع اهم و مهم 431
- پرسش: 432
- اشاره 433
- استحالۀ اجتماع مصلحت ملزمه و مفسده ملزمه در شیء واحد 433
- امکان اجتماع مصلحت ملزمه و مفسده ملزمه در شیء واحد به دو عنوان 434
- معنای قطع موضوعی در ما نحن فیه 435
- پرسش: 439
- تفصیل بین قطع تمام الموضوعی و جزء الموضوعی 441
- اشاره 441
- مترتب بودن محل بحث بر بحث جواز اجتماع امر و نهی 442
- تغایر بین عموم و خصوص مطلق در عالم مفهومیت 443
- فرق بین دخالت واقع در جواز و عدم جواز اخذ قطع در حکم مضاد 445
- اخذ قطع در حکم مماثل 445
- اختصاص بحث امتناع اجتماع ضدین به باب واقعیات 446
- امکان اجتماع ارادتین به واسطه تعدد عنوانین 446
- لغویت اجتماع حکمین مثلین و جواب آن 447
- پرسش: 448
- اشاره 449
- لزوم دور از اخذ قطع در موضوع همان حکم 449
- اخذ قطع به حکم در موضوع همان حکم 449
- انقسامات سابقه بر حکم 450
- تفصیل بین تقیید لحاظی و نتیجه التقیید 450
- انقسامات لاحقۀ بر حکم 451
- امکان اخذ قطع در موضوع همان حکم به کمک متمم الجعل 454
- پرسش: 455
- اشاره 456
- تفاوت انقسامات لاحقه در جریان نتیجه التقیید در آنها 457
- تمامیت کلام محقق نائینی ره در قصد امر 457
- عدم فرق در امتناع دور بین تقیید لحاظی و نتیجه التقیید 458
- شرطیت علم در مسألۀ قصر و اتمام و جهر و اخفات 459
- فرق بین ما نحن فیه با مسألۀ قصر و اتمام و جهر و اخفات 460
- معنای حدیث«لا تعاد» و شباهت آن به محل بحث 461
- پرسش: 462
- بررسی معنای اطلاق و تقیید لحاظی 463
- اشاره 463
- معنای اطلاق و فرق آن با عموم 464
- امتناع سریان و شمول در معنای اطلاق 465
- تقابل بین اطلاق و تقیید 466
- بررسی تقابل عدم و ملکه 468
- پرسش: 470
- اشاره 472
- تفصیل؛ در اخذ قطع به حکم در موضوع شخص حکم 472
- جواز اخذ قطع بعنوان تمام الموضوع 473
- لزوم استحاله در هر دو قسم قطع در محل بحث 474
- لازمه عدم دخالت واقع در قطع تمام الموضوعی 476
- پرسش: 477
- اشاره 479
- امارات و اصول با قطع طریقی 479
- درس چهل و ششم 479
- قیام امارات و اصول مقام قطع طریقی 479
- معنای حجیت اصول عملیه 481
- استثنای خبر واحد در موضوعات خارجیه 482
- لازمه محدود دانستن حجیت استصحاب به شبهات موضوعیه 484
- پرسش: 485
- ارتباط بین دلیل حجیت امارات و جانشینی آن از قطع صفتی 486
- اشاره 486
- عدم امتناع جانشینی اماره از قطع صفتی به کمک دلیل سوم 487
- امکان جانشینی اماره از قطع موضوعی طریقی نزد شیخ(ره) 488
- امکان جانشینی اماره از قطع موضوعی طریقی 488
- امتناع جانشینی اماره از قطع موضوعی طریقی نزد مرحوم آخوند(ره) 489
- امتناع جمع بین لحاظ آلی و استقلالی 490
- پرسش: 491
- استحالۀ جانشینی اماره به جای قطع موضوعی طریقی نزد آخوند(ره) 492
- اشاره 492
- تنافی بین اخذ قطع طریقی در موضوع حکم 493
- اشکال جمع بین لحاظ آلی و استقلالی 494
- تفکیک بین حاکم به حجیت قطع و قطع قاطع 496
- پرسش: 498
- تصور دو مدلول طولی برای دلیل حجیت اماره 499
- اشاره 499
- ملازمۀ عرفیه بین حجیت اماره شرعا و جانشینی آن از قطع 500
- دلیل عقلی بر جانشینی اماره به جای قطع 501
- لزوم احراز اجزای مرکب قبل از حکم بر آن 502
- طرق احراز اجزای مرکب 502
- لزوم دور از تعبد واحد برای اثبات مدلول مطابقی و التزامی 503
- پرسش: 504
- دلیل جواز جانشینی امارات از قطع طریقی موضوعی نزد محقق نائینی(ره) 505
- اشاره 505
- لزوم استحاله جانشینی امارات از قطع طبق مبنای مصوبه 506
- عدم لزوم استحاله جانشینی امارات از قطع طریقی بر مبنای کاشفیت امارات 507
- عدم وجود جعل تأسیسی شارع در باب حجیت امارات 508
- معنای استشهاد ائمه(علیهم السلام) به قرآن 509
- عدم وجود تنزیل مؤدی به جای واقع در نزد عقلا 510
- پرسش: 511
- اشاره 512
- بررسی امتناع جانشینی امارات به جای قطع موضوعی طریقی 512
- عدم لزوم دور در صورت اثبات اجزاء موضوع به دو تعبد 513
- عدم لزوم فعلیت اثر برای صحّت تعبّد 515
- استفادۀ جانشینی قطع طریقی از تعبّد اول 516
- بطلان تمسک به دلالت اقتضا برای خروج کلام از لغویت 517
- پرسش: 518
- درس پنجاه و دوم 519
- اشاره 519
- جانشینی امارات به جای قطع طریقی 519
- مقام اثبات جانشینی امارات و اصول به جای قطع 520
- جانشینی امارات به جای قطع طریقی 520
- مجرای امارات 521
- دلیل رجوع عقلا به امارات 522
- ملاک عمل عقلا به امارات 523
- اثبات حجیت بعضی از امارات از طریق عقل 525
- دلالت دلیل حجیت امارات در مقام اثبات بر جانشینی آنها از قطع موضوعی 527
- اشاره 527
- اختصاص تنزیل امارات منزله قطع به باب حجیت 529
- تفصیل بین قطع صفتی و قطع طریقی 529
- عدم استفاده تنزیل امارات به جای قطع موضوعی صفتی از دلیل امارات 530
- تفصیل بین قطع موضوعی طریقی از جهت کاشفیت 531
- پرسش: 533
- اشاره 534
- جانشینی اصول عملیه از قطع طریقی از جهت معذّریت 534
- بررسی جانشینی اصول عملیه از قطع طریقی 534
- محدودیت حجیت اصول عملیه به باب معذّریت 535
- برگشت اصاله الاحتیاط به تنجّز تکلیف 536
- عدم وجود اصاله الاحتیاط عقلی 537
- عدم جانشینی اصول عملیه از قطع موضوعی 538
- پرسش: 539
- اشاره 540
- درس پنجاه و پنجم 540
- جانشینی اصول محرزه از قطع 540
- بررسی جانشینی اصول محرزه از قطع 540
- عدم اماریت استصحاب 541
- عدم حکایت کردن استصحاب از واقع 542
- استدلال به«ما ثبت یدوم» برای استصحاب و اشکال آن 543
- بررسی قاعده فراغ و تجاوز در جانشینی قطع 544
- پرسش: 546
- جانشینی قاعده تجاوز و فراغ از قطع 547
- درس پنجاه و ششم 547
- حکم به بقای متیقن بحسب ظاهر 547
- اشاره 547
- معنای استصحاب بنا بر افاده یقین تعبدی 548
- جانشینی استصحاب از قطع طریقی طبق احتمال اول 549
- جانشینی استصحاب به جای قطع موضوعی طبق احتمال دوم 550
- بررسی قاعده تجاوز و فراغ از نظر جانشینی قطع 551
- پرسش: 553
- اشاره 554
- بررسی لزوم موافقت التزامیه 554
- عدم امکان تعلق تکلیف به افعال جوانحیه 555
- فعل جوانحی بودن موافقت التزامیه و ثمرات آن 556
- امکان تعلق تکلیف به افعال جوانحیه و موارد نقض آن 557
- اختیاری بودن اراده 558
- نفسانی بودن ایمان و امکان تعلق تکلیف نسبت به آن 558
- پرسش: 559
- اشاره 560
- کفایت قدرت بالواسطه در صحت تعلق تکلیف 560
- عدم ملازمه بین قلبی نبودن تشریع و ما نحن فیه 561
- اشکال وجود نسبت در قضایای کاذبه 562
- کیفیت وجود نسبت در قضایای کاذبه 563
- عدم امکان خلق نسبت کاذبه در قلب 563
- عدم ارتباط بین قضایای کاذبه و محل بحث 564
- پرسش: 566
- اشاره 567
- لزوم موافقت التزامیه و ارتباط آن به اساس دین 567
- جریان اصول عملیه در اطراف علم اجمالی 567
- برگشت عدم لزوم موافقت التزامیه به خلل در اعتقاد 568
- جریان اصول عملیه در اطراف علم اجمالی 569
- خروج شک در حکم از بحث وجوب موافقت التزامیه 569
- ثمره بحث لزوم و عدم لزوم موافقت التزامیه 571
- پرسش: 572
- درس شصتم 573
- اشاره 573
- حجیت قطع قطّاع 573
- بررسی لزوم موافقت التزامیه در صورت وجود علم اجمالی 573
- تفصیل در لزوم موافقت التزامیه در اطراف علم اجمالی 574
- بررسی قطع قطاع از نظر حجیت 576
- عدم فرق در قطع طریقی بین راه حصول قطع 577
- تبعیت قطع موضوعی از کیفیت جعل 577
- عدم حجیت قطع حاصل از غیر کتاب و سنت نزد اخباریین 578
- انکار اخباریین نسبت به ملازمه بین حکم عقل و حکم شرع 579
- پرسش: 579
- اشاره 580
- علم اجمالی و حکم آن 580
- علم اجمالی از نظر منجّزیت و معذّریت 580
- درس شصت و یکم 580
- بررسی سقوط تکلیف به وسیله علم اجمالی 581
- احتمال بی اثر دانستن علم اجمالی 582
- عدم فرق بین مبغوضیت تفصیلی و اجمالی 583
- پرسش: 584
- تفصیل بین موافقت و مخالفت قطعیه در علم اجمالی 585
- اشاره 585
- عدم فرق بین علم تفصیلی و اجمالی از نظر موافقت و مخالفت 586
- دلیل قول مشهور بر عدم فرق بین علم اجمالی و تفصیلی 586
- مقتضای رجوع به عقل و عقلا در مورد علم اجمالی 587
- عدم فرق بین علم اجمالی و تفصیلی در موالی عرفیه 588
- پرسش: 589
- شباهت علم اجمالی به علم تفصیلی از نظر منجّزیت 590
- اشاره 590
- مقایسه کردن باب علم اجمالی به باب اجتماع امر و نهی 591
- نسبت بین حرام و مشتبه الحرمه 592
- تفاوت محل بحث با باب اجتماع امر و نهی 593
- فرق بین شبهات بدویه و شبهات مقرونه به علم اجمالی 594
- پرسش: 595
- قیاس باب علم اجمالی به باب اجتماع امر و نهی 596
- اشاره 596
- خصوصیت باب اجتماع امر و نهی از نظر تعلق تکلیف 597
- خصوصیت محل بحث از نظر تعلق تکلیف 598
- فرق محل بحث با باب اجتماع از نظر واقعی یا ظاهری بودن حکم 599
- پرسش: 601
- صور امتثال علمی اجمالی(احتیاط) 602
- اشاره 602
- حکم احتیاط در صورت عدم تمکن از امتثال تفصیلی 602
- حکم احتیاط در صورت استلزام با تکرار 603
- بطلان عبادات جاهل 604
- تمسک به اجماع منقول در محل بحث 605
- پرسش: 606
درس پنجاه و نهم
اشاره
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.
جریان اصول عملیه در اطراف علم اجمالی
بحث در این بود که بر فرض که در مقام ثبوت، امکان تعلق تکلیف و تعلق لزوم به موافقت التزامیه، وجود داشته باشد(که ما این را قبول کردیم) آیا در مقام اثبات، دلیلی بر این معنی قائم است یا نه؟
فرموده اند که نه دلیل شرعی دلالت بر این معنی می کند و نه دلیل عقلی دلالت بر این معنی می کند. آنچه در باب اطاعت و عصیان حتی در موالیه عرفیه وجود دارد، عبارت از اطاعت در مقام عمل و عصیان در مقام عمل است، اما زاید بر عمل، چیز دیگری لزوم داشته باشد یا نه؟ دلیلی بر آن قائم نشده است.
لزوم موافقت التزامیه و ارتباط آن به اساس دین
لکن نکته ای که در اینجا به نظر می رسد، اینکه اگر مسأله موافقت التزامیه را در برابر بحثی