سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 113

درس هشتاد و سوم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

جمع بین حکم ظاهری و واقعی

بعد از روشن شدن معنای حکم انشایی و حکم فعلی در رابطۀ با اصل مسأله که محظور تعبّد به مظنه بود که اجتماع اراده و کراهت و یا حبّ و بغض در شیء واحد لازم می آید در جایی که اماره مؤدی بشود«الی حرمه ما هو واجب فی الواقع أو الی وجوب ما هو حرام فی الواقع» مستشکل می گفت: در چنین صورتی، تعبّد به مظنه، مستلزم اجتماع اراده و کراهت و مستلزم اجتماع حب و بغض است.

برای جواب از این محظور، مقدمه ای را ذکر کردیم، که این جواب ما، همان تحقیق در جمع بین حکم ظاهری و حکم واقعی خواهد بود. گفتیم: این مسألۀ مسلّمی است که در مورد تزاحم، اگر احد المتزاحمین اهمّ باشد و دیگری مهم، مولا نمی تواند هر دو را به مکلّف الزام بکند زیرا که مکلّف قدرت بر امتثال هر دو را ندارد و نمی تواند هر دو مأمور به را در خارج جمع بکند، لا محاله اگر یکی اهم از دیگری بود - مثل همان مسألۀ صلاه و ازاله که در باب امر