سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 12

نقصی وجود دارد؟ آیا اخلالی در امر متعلق به واجب واقعی مردد بین نماز ظهر و جمعه در مقام موافقت و امتثال نسبت به او حاصل شده است؟ یا اینکه او تمام خصوصیات را انجام داده، قصد تقربش را هم رعایت کرده است، لکن با این حال در کنار این، یک مسأله حرامی تحقق پیدا کرد«و هو قصد القربه بما لا یکون مقرّبا» این چه ربطی دارد به اطاعت آن امر واجب واقعی که همۀ خصوصیات در آن رعایت شده حتی قصد القربه؟

عرض کردیم که بحث ما در این نیست که اینجا عمل حرامی تحقق پیدا می کند یا نمی کند.

بحث ما این است که اگر ما تکلیف عبادی مولا را بواسطۀ امتثال علمی اجمالی رعایت کردیم، آیا در این امتثال، اشکالی وجود دارد؟ در این امتثال، یک نقصان و کمبودی وجود دارد؟ بفرمایید: در کنار این امتثال، یک تشریعی هم تحقق پیدا کرده است، اما تشریع، ربطی به مأمور به ندارد. تشریع ربطی به متعلق امر ندارد. آن مأمور به واقعی را من اتیان کردم«بقصد کونه مقربا» حالا غیر مأمور به هم«بقصد کونه مقربا» انجام دادم، یک عمل حرامی واقع شد، آیا وقوع یک عمل حرام در کنار امتثال امر متعلق به مأمور به واقعی، به تحقق آن امتثال ضربه می زند یا اینکه ربطی به آن مسأله امتثال ندارد؟ امتثال در جای خودش محفوظ، تشریع محرم هم در جای خودش محفوظ.

تشابه محل بحث به باب اجتماع امر و نهی

این مثل یک مثالی است که ما در بحث فقه داشتیم که اگر کسی که مأمور است به اینکه عورتین خودش را بپوشاند بلحاظ اینکه در مرءی و منظر دیگران قرار گرفته، در درجۀ اول مأموریت دارد به اینکه عورتین را از دیگران بپوشاند. حالا اگر این آمد بوسیله یک ساتر غصبی، عورتین خودش را پوشانید، اینجا می گوییم: چون این ساتر، غصب است و عمل و تصرف حرام است، پس تو در حقیقت دو تا گناه مرتکب شدی؛ یکی اینکه تصرف در مال غصبی کردی، یکی اینکه ستر عورت را هم انجام ندادی! می شود این حرف را زد؟! یا اینکه اینها ربطی به هم ندارد؟ همین کسی که یستر عورتیه بساتر غصبی و التصرف حرام، مع ذلک نسبت به تکلیفی که متعلق به ستر عورتین است، هیچ گونه مخالفتی از او تحقق پیدا نکرده است؛ یعنی وقتی می خواهند این را عقابش بکنند، علی امرین عقابش نمی کنند که هم مسألۀ تصرف در مال مردم و هم مسألۀ عدم ستر عورت باشد، بلکه عقاب فقط بر مسألۀ غصب است، اما مسأله ستر عورت کاملا موافقت شده است.