سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 151

دارد. اگر شارع خبر ثقه را امضاء حجه قرار نمی داد، این نماز جمعه ترک نمی شد و خود این مشکل است.

به عبارت دیگر: لازم این نیست که ما در مسألۀ جمع بین حکم ظاهری و واقعی، یک حکم ظاهری درست کنیم و بعد بحث کنیم که آیا بین این حکم ظاهری و بین حکم واقعی به چه شکلی جمع می شود، بلکه همان طوری که در جواب از مرحوم محقق خراسانی صاحب کفایه(قدس سره) عرض می کردیم، خود این مطلب چه جوری با هم جمع می شود که شارع از یک طرف به حکم فعلی که مورد ارادۀ جدی خودش است نماز جمعه را می خواهد و لذا حکم کرده«بان صلاه الجمعه واجبه» یعنی ارادۀ جدّیۀ من متعلق به اتیان نماز جمعه است، از طرفی هم خودش یک راهی برای مکلّف باز می کند که این راه منتهی می شود بعدم تحقق آن مراد جدّی شارع؟ آنجا می گوید: من نماز جمعه را می خواهم، اینجا راهی باز می کند که «ینتهی الی جواز ترک صلاه الجمعه و عدم لزوم الاتیان بصلاه الجمعه» بین این دو چگونه جمع می شود و چطور ما توفیق بین این دو مطلب را توجیه بکنیم؟

فرق بین طریقیت قطع و طریقیت امارات

پس عمدۀ جواب از مرحوم محقق نائینی(که امروز هم عرض کردم با حذف اضافات و اصطلاحات و یک سری مسائل جدید) ریشه اش برگشت می کند به حرف محقق خراسانی و همان جواب اساسی که از مرحوم محقق خراسانی داده شده، عینا همان جواب، بعنوان جواب اساسی از مرحوم محقق نائینی در رابطۀ با طرق و امارات مطرح است که کیف یمکن هم شارع به ارادۀ جدیّه وقوع نماز جمعه را بخواهد و هم خودش راه باز کند برای ترک نماز جمعه؟ بخلاف صورت قطع که در صورت قطع، شارع راه باز نکرده بلکه برای خود مکلّف، یک راهی بنام قطع، پیدا شده و عقل هم روی آن، مسألۀ حجیت را بار کرده، شارع هم هیچ گونه نفی و اثباتی دربارۀ حجیت قطع نداشته و نمی توانسته داشته باشد. لذا این راه جمعی که ایشان در این مورد اول ذکر کردند بنظر یک راه غیر صحیحی می آید.

راه جمع بین حکم ظاهری و واقعی در اصول

اما در باب اصول؛ اصول را هم ایشان دو قسم می کند؛ یک قسم را بنام اصول محرزه یا به تعبیر دیگر: اصول تنزیلیه می نامد که خلاصه اش این است؛ یعنی یک اصولی است که یک