سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 157

استصحاب، عدم تحقق رکوع و عدم حدوث رکوع است، آیا جز این مسألۀ«بلی قد رکعت» چیزی دیگری سبب شده برای اینکه این جزئیت مطلقه رکوع، مورد بی اعتنائی قرار گیرد؟ سؤال این است که«کیف یجتمع بین الامرین»؟ از یک طرف بگوید: «الرکوع جزء مطلقا»، از یک طرف هم بگوید: بعد الفراغ، احتمال خلاف و عدم تحقق رکوع را کالعدم فرض کن؟ فرض کالعدم که واقعیت را تغییر نمی دهد، هم می سازد با وقوع رکوع فی ظرفه، و هم می سازد با عدم تحقق رکوع فی ظرفه لذا بین صورت عدم تحقق با جزئیت مطلقه چگونه جمع کنیم؟

این بیان ایشان، این اصطلاحات: (محرزیت، تنزیلیت و امثال ذلک) آن نکته اساسی و حساس اشکال را نمی تواند پاسخگو باشد و رفع اشکال کند. لذا در اصول محرزه، راه حل ایشان قابل قبول نیست.

اشکال جمع بین حکم ظاهری و واقعی در اصول غیر محرزه

اما در اصول غیر محرزه که ایشان می فرماید: این از همه راه حلش سخت تر است، برای اینکه حکم روی نفس شک بار شده، نه به این معنی که با احد طرفی شک معاملۀ واقعیت بشود و القاء احتمال خلاف بشود بلکه خود شک با حفظ تساوی الطرفین، با حفظ اینکه، هیچ گونه اماریت و کاشفیتی در شک وجود ندارد، و با این که شارع هم روی احد طرفین بعنوان ارتباط با واقع، تکیه نکرده، فقط روی نفس شک«المتساوی اضافته بالنسبه الی الطرفین» این حکم را بار کرده است، مثل اصاله الحلیه، در آن مثالی که من هم عرض می کردم، شارع می گوید: «اذا شککت فی حلیه شیء و حرمته فهو - ای مشکوک الحلیه و الحرمه - مع وصف کونه مشکوک الحلیه و الحرمه» بدون هیچ گونه سبک و سنگین بودن و بدون اینکه هیچ گونه اولویتی برای احد طرفین وجود داشتن، «فهو لک حلال».

یا در بحث برائت ملاحظه فرمودید که مسأله اصاله البرائه، یک مسأله ای است که مشهور بین اصولیین است، اما اخباریین در همین موردی که ما قائل به برائت هستیم، قائل به اصاله الاحتیاط هستند، نه در موارد علم اجمالی، در همان شبهات بدویه، در همان شرب تتن مشکوک الحلیه و الحرمه، محققین و مشهور از اصولیین قائل به جریان اصاله البرائه هستند لکن در همین مورد، اخباریین جلا یا کلا قائل به جریان اصاله الاحتیاط هستند.

همین اصاله الاحتیاط در مورد شبهۀ بدویه حکمیه که مورد اعتقاد اخباریین است، این