سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 181

درس نود و سوم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

استدلال به قرآن برای اثبات حرمت تعبد به ظن مشکوک الحجیه

موضوع بحث این بود که اگر یک اماره ای، مشکوکه الحجیه باشد؛ یعنی دلیل بر اثبات و یا نفی حجیتش قائم نشده باشد، آیا در چنین اماره ای، قاعده چه اقتضاء می کند؟ مرحوم شیخ بزرگوار انصاری(اعلی الله مقامه الشریف) می فرمایند: ادلۀ اربعه اقتضاء می کند که تعبّد به ظن مشکوک الحجیه، محکوم به حرمت است، و از آیات، این آیه شریفه را ذکر می فرماید که خداوند تبارک و تعالی می فرماید: «آللّهُ أَذِنَ لَکُمْ أَمْ عَلَی اللّهِ تَفْتَرُونَ».

از این آیه، دو چیز استفاده می شود؛ یکی اینکه افتراء، یک امر محرّمی است و حرمت افتراء آن هم افتراء بر خداوند، یک امر بدیهی و غیر قابل انکار است. این افتراء در مقابل اذن است؛ یعنی هر کجا اذن نباشد، موضوع برای افتراء، تحقق پیدا می کند و شقّ ثالث ندارد. «آللّهُ أَذِنَ لَکُمْ أَمْ عَلَی اللّهِ تَفْتَرُونَ یعنی فی مورد عدم الاذن» دیگر راهی غیر افتراء محرّم، وجود ندارد.