سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 185

ادلۀ اربعه ای که شما اقامه کردید و خواستید نتیجه بگیرید که مقتضای قاعده، عدم حجیت است و به تعبیر مرحوم آخوند: قطع به عدم حجیت برای شما پیدا بشود، آیا این ادله با مدعا تطبیق می کند یا نه؟

بله؛ در یک صورت قابل تطبیق است و آن این است که شما مرحوم شیخ بزرگوار انصاری یک ملازمه ای را، یک لازم و ملزومی را در اینجا اثبات بکنید و آن این است که بگویید:

ملازمه است بین حرمت اسناد و بین عدم الحجیه، و به تعبیر دیگر بگویید: لازمۀ حرمت اسناد، عدم الحجیه است یا بالعکس. چه لازمش را این قرار بدهید یا آن قرار بدهید، فرقی نمی کند، بگویید: لازمۀ عدم الحجیه، حرمت اسناد الی اللّه تبارک و تعالی است. آنوقت از شما سؤال می شود که دلیل شما بر این تلازم چیست؟ دلیل شما بر این لازم و ملزوم بودن چیست؟ آیا صرف ادعای ملازمه و ادعای لازم و ملزوم بودن، کفایت می کند یا اینکه اگر کسی در مقابل شما ایستاد ادعا هم نکرد که ملازمه نیست، فقط این مقدار را ذکر کرد، گفت: من نمی دانم ملازمه هست یا نه؟ آنوقت دلیل شما بر اثبات این ملازمه، چیست؟ و تا زمانی که دلیل بر اثبات ملازمه، اقامه نکنید، این ادله نمی تواند بر مدعای شما انطباق پیدا بکند. لازم هم نیست که کسی در مقابل شیخ، ادعای عدم ملازمه بکند بلکه همین مقدار که به شیخ بگوید:

من نمی دانم که ملازمه هست یا نه کافی است. اما شما که دارید استدلال می کنید، برای تکمیل استدلال، لازم است که این ملازمه را هم اثبات بکنید و اگر این ملازمه اثبات نشود، بین دلیل و مدعای شما، تطبیقی تحقق پیدا نمی کند.

تفکیک بین حجیت و عدم جواز استناد به شارع

علاوه؛ کثیری بر عدم ملازمه، دلیل اقامه کرده اند و موارد نقض پیدا کرده اند که وجود این موارد نقض، به منزلۀ شاهد و یا شواهدی است بر این که ملازمه، تحقق ندارد؛ یکی را مرحوم آخوند در کفایه به عنوان اعتراض بر استادشان شیخ بزرگوار انصاری ذکر کرده اند و آن این است که گفته اند: ما بعضی از موارد پیدا کردیم که حجیت اثباتا تحقق دارد، اما در عین حال ما حق نداریم مفادش را به شارع اسناد بدهیم. بین حجیت و حرمت اسناد، تفکیک شده.

حجیت، تحقق دارد، اما اسناد مفاد آن اماره به خداوند«لیس بجائز».

موردی که مرحوم آقای آخوند پیدا کرده اند، ظن انسدادی بنابر حکومت است، که می دانید در نتیجۀ دلیل انسداد، اختلاف است، آنهائی که قائلند به اینکه مقدمات انسداد، تمام