سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 223

قرآن مطرح است. در کتاب البیان بعض الاعلام این بحث مطرح شده است، من هم یک وقت این بحث را داشته ام و در کتاب مدخل التفسیر این بحث را نوشته ام، یکی دو بار هم چاپ شده است.

بالاخره دربارۀ کتاب الله، ما از نظر صدور این الفاظ و عبارات و آیات از شارع، مشکلی نداریم اما در باب روایات، روایات متواتر، (مخصوصا اگر مقصود از تواتر، تواتر لفظی باشد نه تواتر معنوی) این کمتر در بین روایات به چشم می خورد. شاید در هزار روایت، یک روایت متواتر بیشتر نتوانیم پیدا کنیم. لذا نوع روایات ما مشکل اولیه اش این است که آیا عبارت این روایت از معصوم علیه السلام صادر شده یا نه؟ اینجاست که ما در این بحث برای اثبات این اولین مقدمه باید بحث حجیت خبر ثقه و خبر عادل را مطرح نمائیم، اگر بجائی رسیدیم که خبر ثقه حجیت پیدا کرد آنوقت به استناد حجیت خبر ثقه، باید صدور این کلام را از رسول خدا یا یکی از ائمه هدی(علیهم السلام) ثابت کنیم.

فهم مراد استعمالی الفاظ

مشکل دوم(که این مشکل، نسبت به افرادی است که آشنای به لغت عرب نیستند چون کلمات رسول خدا و ائمه به زبان عربی است، این مشکله برای مثل ما که اهل این زبان نیستیم پیش می آید) آیا لفظی که در فلان روایت استعمال شده از نظر دلالت تصوریّه مدلولش چیست؟ در الفاظ لغت خودمان نوعا در رابطۀ با مفاد لفظ و مدلول تصوری، شبهه و اشکالی نداریم، اما در یک لغت غیر آشنا باید برای احراز این که مثلا کلمه صعید که در قرآن مجید با صاد وارد شده«فَتَیَمَّمُوا صَعِیداً طَیِّباً» با قطع نظر از روایتی که در معنای صعید و تفسیر این آیه وارد شده، چه معنائی دارد؟

این هم مشکلی است و برای حل این اشکال باید از قول لغویین و علائم حقیقت و مجاز مثل تبادر، عدم صحه سلب و امثال ذلک که در جای خودش ذکر شده استفاده کنیم چون در بحث حجیت قول لغوی ان شاء الله این مسأله خواهد آمد که لغت معمولا موارد استعمال را بیان می کند، می گوید: این لفظ در این معنی استعمال می شود اما کیفیت استعمالش آیا به نحو حقیقت است یا به نحو مجاز است این را لغت نوعا مشخص نمی کند. لذا باید از راه علائم حقیقت و مجاز آن هم نسبت به افراد آشنای به این لغت استفاده کنیم. مثلا به یک عربی بگوئیم: «جئنی بصعید» ببینیم در مقابل این دستور، چه چیزی می آورد. از این استفاده می کنیم