سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 227

درس یکصدم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

مقتضای اصل در شک در مراد استعمالی متکلم

بحث در این بود که اگر در موردی، اراده استعمالیه که قبل از اراده جدیه است، برای انسان مشکوک باشد، مثل اینکه اگر متکلمی گفت: «رأیت اسدا یرمی» اینجا ما می دانیم که ارادۀ استعمالیه در رابطه با اسد، همان رجل شجاع است و در این جهت، فرقی نمی کند که ما مجاز را طبق نظریه مشهور استعمال لفظ در غیر ما وضع له بدانیم، یا مجاز را بر طبق آن تحقیق، یک استعمال حقیقی بدانیم، شبیه آنچه که سکاکی در خصوص استعاره؛ یعنی مجازی که علاقه آن، علاقه مشابهت باشد، گفته است. سکاکی در استعاره بالخصوص یک حقیقت ادعائیه قائل شده است.

در همه مجازات چه آن مجازهائی که علاقه اش مشابهت باشد که از آن تعبیر به استعاره می شود، و چه مجازهای دیگر که سائر علائق در آنها وجود دارد که از آنها تعبیر به مجاز مرسل می شود، مقتضای تحقیق که در بعضی از مباحث گذشته گفته شد، این است که مجاز