سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 231

سر دو راهی ایستاده ایم و تردید داریم، اینجا اصلی وجود دارد بنام اصاله التطابق بین مراد جدّی و مراد استعمالی؛ یعنی در مورد شک، بنای عقلا بر این است که بگویند: مراد استعمالی با مراد جدّی در موارد شک، متطابق هستند مگر در آنجائی که بر احد طرفین تطابق یا عدم تطابق، دلیلی قائم بشود و قرینه ای قائم بشود، و الاّ در مورد شک، این اصاله التطابق اصلی است که حاکم است، و معوّل علیه عند العقلا است.

اینها اصولی است مربوط به عالم لفظ و ریشه اش هم عقلا است و هیچ ارتباطی به خصوص مواد شرعی و ادله شرعیه ندارد، منتها روی همان مبنائی که عرض کردیم، شارع مقدس در کیفیت تفهیم و تفهّم یک روش خاصی را اتخاذ نکرده، لذا همین روشهای معموله عند العقلا، حداقل در روایاتی که از أئمه معصومین(علیهم الصلاه و السلام) صادر شده جریان دارد، اما در باب کتاب، یک بحث مستقلی دارد که بعدا عرض می کنیم.

نتیجه اینطور شد که اصولی که ما اینجا پیاده می کنیم، همین اصول است؛ یکی اصاله الحقیقیه است، یکی اصاله عدم الخطاء و الاشتباه است، یکی هم اصاله التطابق بین الارادتین و المرادین اما اصل دیگری غیر از این اصول بنام اصاله عدم القرینه که در کلام شیخ انصاری آمده، ظاهر این است که با وجود این اصولی که ما عرض کردیم چنین اصلی نه داریم و نه مورد نیاز است.

بررسی معنای اصاله الظهور

فقط یک مطلب باقی می ماند که مرحوم آخوند در کلماتش زیاد بکار می برد، و آن عبارت از اصاله الظهور است؛ این اصاله الظهور که مرحوم آخوند خیلی روی آن تکیه می کند دارای چه معنا و مفهومی است؟

ابتداء دو احتمال در اصاله الظهور جریان دارد؛ یک احتمال این است که اصاله الظهور؛ یعنی اصل این است که این کلام، ظهور در این معنی دارد؛ یعنی در رابطۀ با اراده استعمالیه می خواهند این مطلب را مطرح بکنند، می خواهند از اصاله الظهور برای تشخیص مراد استعمالی استفاده کنند. احتمال دیگر این است که برای تشخیص مراد جدی بخواهند از اصاله الظهور استفاده بکنند.

اگر اصاله الظهور در رابطه با مراد استعمالی، مقصود باشد و بخواهند از آن استفاده کنند، عرض کردیم: در رابطه با مراد استعمالی، روی یک مبنا، اصاله الحقیقه جاری می شود، و روی