سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 241

درس یکصد و دوم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

عدم فرق بین«من قصد افهامه» و غیر آن از نظر بنای عقلا

تفصیلی که مرحوم محقق قمی(ره) بین«من قصد افهامه و من لم یقصد» ذکر کردند، ظاهرا غیر صحیح است برای اینکه در مسأله حجیت ظواهر، اساس و محور اصلی، بناء عقلا است، و ما بعد از آنکه به عقلا مراجعه می کنیم و از آنها سؤال می کنیم که آیا در حجیت ظواهر، بین«من قصد افهامه و من لم یقصد» فرقی وجود دارد؟ آنها جواب می دهند که هیچ گونه فرقی وجود ندارد، و شاهدش مواردی است که ملاحظه می کنیم، مثل اینکه کسی - خدای نکرده - به انسان دشنام دهد، در این دشنام، چه فرقی می کند بین اینکه در حضور خود انسان تعبیرات مشتمل بر دشنام را داشته باشد و یا اینکه در غیاب انسان، نسبت به یک مخاطب دیگری، این گونه تعبیرات را برای انسان داشته باشد؟ آیا می توانیم از نظر عقلا فرق بگذاریم و بگوئیم: چون در صورت اول، مقصود به افهام از کلام و سخن، خود انسان بوده، اینجا مسألۀ حجیت ظواهر مطرح است و حکم می کند به اینکه این دشنام داده است، اما