سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 249

نکته، این را ضمیمه کنیم که آیا قرآن برای چه نازل شده؟ و هدف از نزول قرآن، این کتاب آسمانی که برای کاملترین ادیان الهی نازل شده به چه منظوری است و چه هدفی را دنبال می کند؟

البته برای رسیدن به هدف قرآن، آیاتی هست که هدف قرآن و نزول قرآن را مشخص می کند لکن ما برای اثبات مطلب، نیازی به آن آیات نداریم، تا کسی در ذهنش این شبهه نیاید که شما دارید مصادرۀ بر مطلوب می کنید: شما بحثتان در رابطۀ با حجیت و عدم حجیت ظواهر کتاب است، آنوقت برای استدلال این مطلب، یک سری آیاتی را ذکر می کنید که اینها ظهور دارد در بیان هدف قرآن، مثل آیه شریفۀ«کِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَیْکَ لِتُخْرِجَ النّاسَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّورِ» که ظاهرش این است که هدف از انزال این کتاب، این است که همۀ مردم در هر سطحی از سطوح متفاوت باشند، نیازمند به قرآن هستند و این قرآن است که می تواند آنها را از همۀ گمراهی ها و تاریکی ها نجات بدهد و آنها را وارد وادی سعادت و نور کند. یا آیات دیگری که هدف قرآن را مشخص می کند: «هُدیً وَ مَوْعِظَهٌ لِلْمُتَّقِینَ» یا آیات دیگر.

فرض کنید که این آیات هم در قرآن نبود، ما از خارج این معنی برایمان روشن است، اینطور نیست که این آیات این حقیقت را برای ما روشن کرده باشد، به ضرورت و بداهت، این معنی برای ما روشن است که قرآن، کتاب هدایت است. قرآن برای این آمده که بهترین و کاملترین دستورات الهی را در اختیار افراد بگذارد و سعادت افراد و جامعه ها را تضمین کند.

برای اینکه قرآن دارای این هدف است، دیگر ما نیاز به استدلال به آن آیات نداریم تا کسی شبهۀ مصادرۀ بر مطلوب در ذهنش بیاید.

لازمۀ کتاب هدایت بودن قرآن و اتحاد شارع با مردم در تفهیم و تفهم

پس دو مطلب در اینجا کنار هم گذاشته می شود؛ یکی اینکه قرآن کتاب هدایت و کتابی است که مردم باید به آن مراجعه کنند و از گمراهی ها و شرور و فتنه های اعتقادی یا عملی نجات پیدا کنند. و مطلب دیگر آن بود که شارع نه تنها در روایات، بلکه در قرآن هم یک روش خاصی غیر از روش متداول بین العقلاء برای بیان مقاصدش ندارد، البته قرآن خودش می گوید: در قرآن هم آیات متشابهه و هم محکم وجود دارد، و متشابهات برای یک غرض خاصی در قرآن مطرح است. اما بحث ما فعلا در رابطۀ با ظواهر است که بعدا عرض می کنیم که ظواهر، جزء محکمات قرآن است، نه جزء متشابهات و متشابه، یک معنائی دارد که شامل