سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 258

روایات برای آنها نقل می شود. آنوقت می آئیم سراغ آنها می گوئیم: شما بگوئید: آیا این روایت با کتاب مخالف هست یا نه؟ اگر ظواهر کتاب حجت نباشد، او از کجا می تواند بدست بیاورد که این روایت، مخالف با کتاب اللّه هست یا نه؟

تشخیص مخالفت یا عدم مخالفت، متوقف بر این است که ظواهر کتاب حجت باشد.

فهم مقاصد کتاب برای آنهائی که آشنای به مقدمات تفسیر و ادبیت و امثال ذلک هستند، برای آنها امکان داشته باشد، آنوقت بفهمند این روایتی که وارد شده، آیا مخالفت با کتاب اللّه دارد یا ندارد؟

پس این ضابطۀ کلیه ای که در این روایات مطرح شده و تشخیص را باید خود آن کسی که این روایت برایش نقل شده بدهد، او در صورتی می تواند تشخیص بدهد که ما قائل به حجیت ظواهر کتاب باشیم، و الاّ ما از اخباریین می پرسیم که اگر ظواهر کتاب، حجت نیست کما اینکه بعدا می گوئیم که یکی از حرفهائی که اینها دارند، می گویند: ظواهر از مصادیق تفسیر به رأی است، و تفسیر به رأی، آثار سوء و حرمت دارد، می گوئیم: از کجا ما تشخیص بدهیم که فلان روایت، مخالف کتاب اللّه هست؟ از چه طریقی تشخیص مخالفت و عدم مخالفت داده شود؟ و این ضابطه، یک ضابطه ای نبوده که بگوئیم: مورد استفاده واقع نمی شده، یا نادرا در مورد نصوص قرآن مورد استفاده واقع شده است. پیداست آن کسی که روایتی را جعل می کند، خود جعل هم حساب دارد. آن کسی که می خواهد دزدی کند، در شرائط خاصی دزدی می کند. آن کسی هم که روایت جعل می کند که نمی آید یک روایتی بر خلاف نص قرآن جعل کند. یک سری روایات برخلاف ظواهر قرآن جعل شده و دسّ در روایت شده است.

پس خود اعطاء این ضابطه آن هم در طول زمانها دلیل بر این است که ظواهر کتاب حجت است، و از راه ظواهر باید تشخیص بدهیم که این مخالفت با کتاب اللّه دارد و یا نه؟

خروج عام و خاص و مطلق و مقید از دائره مخالفت با ظهور

در کنار این، باید به آن نکته هم توجه داشته باشید که مسأله عام و خاص، مسألۀ مطلق و مقید و امثال ذلک، اصلا از دائرۀ عنوان مخالفت خارج است. در باب قوانین و جعل قانون، دلیل مخصص با دلیل عام مخالفت ندارد که ما بگوئیم: اینها در خبرین مختلفین و متعارضین هستند. و همین طور دلیل مقیّد در مقابل دلیل مطلق اینها با هم مخالفتی ندارند و الاّ باید دلیل