سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 266

آن حرفهای اوّل و دوّم ما می باشد، که اصلا ما این را تفسیر نمی دانیم. و بر فرض که تفسیر باشد، تفسیر به رأی نمی دانیم.

اما اگر از این مراحل گذشتیم، چاره ای نیست که بگوئیم: اطلاق این روایات شامل می شود«حمل اللفظ علی ظاهره» را در حالی که ما ادلۀ قاطع و محکم اقامه کردیم بر اینکه ظواهر کتاب، حجیت دارد و لا محاله آن ادله بر این روایات ناهیه حاکم می شود و اقتضا، می کند که مورد اینها و لو بحسب ارادۀ جدّیه اختصاص به همان مجملات و متشابهات داشته باشد.

پس اینطور نیست که روایات ما در مسأله، منحصرا روایات ناهیه باشد و ما بخواهیم تمام ملاک و معیار را از این روایات ناهیه اخذ کنیم، بلکه باید در یک مسأله، مجموعۀ روایات را انسان ملاحظه کند. روایتی که می گفت: هر روایتی از قول ما نقل کردند باید بر کتاب اللّه عرضه شود، آن روایاتی که استشهاد به کتاب اللّه می کرد، آن روایاتی که در باب شروط مخالفۀ للکتاب وارد شده بود که اینها را ذکر کردیم، کاملا از آنها استفاده می شد که ظواهر کتاب حجیت دارد و الاّ مجال و معنائی برای آن روایات باقی نمی ماند. پس این شبهه، شبهۀ غیر واردی است.

استدلال به قرآن برای انکار حجیت ظواهر آن

شبهۀ دیگر این است که می گویند: خود کتاب اللّه از اینکه کسی متشابهات قرآن را اتباع بکند، نهی می کند و می گوید: اتباع متشابهات قرآن مربوط به آنهائی است که«فِی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ

- فَأَمَّا الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ» و علت اتباعشان هم این است که اینها یک هدف سوئی دارند، «ابتغاء الفتنه» دنبال فتنه انگیزی و فتنه گری هستند.

کیفیت استدلال به این آیه، چون ظاهر این آیه محل بحث است که آیا حجیت دارد یا ندارد؟ چطور می شود به ظهور یک آیه ای که اصل حجیت ظهور، محل مناقشه است برای حجیت و یا عدم حجیت ظهور به همان ظهور آیه تمسک کنیم؟ لذا اینها مجبور هستند که پا را از ظهور بالاتر بگذارند، بگویند: این آیه شریفه«فَأَمَّا الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ» که این نهی از اتباع متشابهات قرآن است، باید بگوئیم: این در نهی از اتباع متشابه ظهور ندارد، بلکه بالاتر است، مثل نص در حرمت اتباع مشابه است و الاّ اگر در مرحله ظهور باشد، آنوقت این اشکال بر اینها وارد است که«هذا ایضا ظاهر الکتاب» چطور شما به ظاهر