سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 273

ظواهر مورد بحث ماست.

آیا در این مورد بحث، این بیاناتی که ذکر شد می تواند جلوی حجیت این ظواهر را بگیرد؟ اینکه قرآن مشتمل بر مطالب عالیه است، آیا مقصود این است که همۀ مطالب قرآن این چنین است؟ «أَقِیمُوا الصَّلاهَ وَ آتُوا الزَّکاهَ» که بیشتر از یک حکم فرعی اسلامی را مطرح می کند، آیه ای که در باب صوم وارد شده، آیه ای که در باب حج وارد شده، آیات دیگری که در شئون عملی دیگر وارد شده، آیا این هم داخل در آن مطالب عالیۀ قرآن است؟

قابل فهم بودن کثیری از قرآن برای اکثر مردم

به عبارت دیگر: این که می گوید: قرآن دارای مطالب عالیه است، یعنی کل آن، دارای مطالب عالیه ای است که عقول ما درک نمی کند، و افهام ما به آن نمی رسد؟! اینطور نیست.

کتابی که برای هدایت مردم آمده، کتابی که به عنوان معجزه مطرح است که آن روز عرض کردیم: معنای اعجاز این است که دیگران اکثرا معانی قرآن را درک می کنند، آنوقت قرآن اینها را به میدان مبارزه می طلبد، و الاّ اگر یک کتابی بود که سراسر مجمل بود و سراسر کتاب رمز و امثال ذلک بود، این نمی توانست به عنوان معجزه مطرح باشد. باید مردم چیزی استفاده کنند، بعد قرآن بگوید: اگر می توانید یک سوره مثل من بیاورید من دست از ادعای معجزه بودن خودم برمی دارم. همه اینها در صورتی است که این کتاب سراسر موجز و مغلق و مجمل نباشد که اگر سراسر اینچنین بود نمی توانست نه آن هدف هدایت و ارشاد خودش را تأمین بکند و نه در رابطۀ با معجزه بودن خودش نقشی داشته باشد.

بله؛ همان طوری که خود قرآن می گوید: دارای دو دسته از آیات است: یک سری، آیات محکمات است که ظواهر هم داخل در این دائره هستند و از قبیل محکمات قرآن است. یک سری هم متشابهات هستند که آنها روی یک مصالحی در قرآن وجود دارد، ولی ما نمی خواهیم ادعا بکنیم که کسی از متشابهات قرآن پیروی داشته باشد. ما در رابطۀ با محکمات که ظواهر هم از جملۀ محکمات هستند داریم بحث می کنیم. لذا وجود یک مطالب بسیار بالا در قرآن، این سبب نمی شود که آنجائی که پای ظاهر مطرح است و از محکمات مطرح است و خود قرآن هم از اتباع محکمات هیچ چگونه نهیی نکرده، و نهیش تنها در رابطۀ با اتباع متشابهات قرآن است، اینها هیچ دلالت بر جلوگیری از عمل به ظواهر و حجیت ظواهر قرآن نمی کند.