سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 296

می شود که ادعای تشرّف و رؤیت کرده است، و اگر خود ایشان هم بخواهد این ادعا را بکند، باز چه بسا پذیرفته است، اما زمینه ای برای ادعاهای دیگران پیدا می شود، در حالی که فقهای ما موظّف هستند که مقاصد و اغراض ائمه(علیهم السلام) را کاملا دنبال کنند و نگذارند زمینه ای برای ادعای تشرف، بوجود بیاید، پس این را نمی تواند ادعا بکند. پس چه باید بکند؟ راهی غیر از این ندارد که بگوید که این مسأله، اجماعی است. غیر از این نمی تواند مطلب را در قالب لفظی بیان بکند و در قالب عبارتی بیاورد. او هم فقیهی است که باید بر مسأله فقهیه، استدلال بکند. یک وقت می خواهد رساله بنویسد، رساله، استدلال نمی خواهد، اما فقیهی که شرح می نویسد، شرح با آن عظمت برای کتاب ارشاد الاذهان علامه، او باید حرفش مستند باشد. وقتی می گوید: در این مسأله، حکم، این است، دنبال آن دلیلش را مطرح کند و باید بگوید: به دلیل اجماع، و وقتی که باطن آن را ملاحظه کنیم، می بینیم حتی اتفاق هم نبوده، رأی خودش است و شاید قبلا رأی خودش هم نبوده، رفته مطلب را از امام معصوم و حضرت بقیه الله شنیده و چه بسا خودش هم با قطع نظر از این سؤال، رأیش این نبوده اما حالا وقتی رأی امام را می خواهد منعکس کند، در قالب اجماع منعکس می کند. راهی هم غیر از این وجود ندارد. در قالب هیچ عبارتی و دلیلی نمی شود این نظر امام را بیان کرد و پیاده کرد.

وجه عدم حجیت اجماع تشرّفی

اگر ما رفتیم در کتاب مقدس اردبیلی(با توجه به آن مسائلی که به ایشان نسبت داده شده و قبول بکنیم که یک چنین مسائلی بوده) دیدیم ایشان در یک مسأله ای ادعای اجماع کرده، آیا ما بپذیریم و این ادعای اجماع ایشان می تواند اثر داشته باشد یا نمی تواند اثر داشته باشد؟ جواب این است که نه، این راه هم به درد نمی خورد برای این جهت که خود ایشان که نگفته:

من که ادعای اجماع می کنم، منشأ ادعای اجماع من، مسألۀ تشرّف است، ایشان که فرار می کرده از این که مدعی تشرّف باشد. اگر می خواست این حرف را بزند مستقیما در کتاب فقهی اش مطلب را کاملا در میان می گذاشت می گفت که این مسأله ای بود که من فکرم به جایی نرسید و دلیلی هم برایش پیدا نکردم و تشرّف پیدا کردم و مستقیما از زبان مبارک امام معصوم(علیه السلام) این رأی را شنیدم. اگر اینطور بیان می کرد که مشکلی در کار نبود ولی ایشان از این معنی فرار کرده و به هیچ وجه نمی خواهد مسأله تشرف را مطرح بکند، حتی به صورت اجمال هم نگفته اند که در آنجاهایی که من ادعای کرده ام و شما می بینید دلیلی وجود