سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 325

الاّ ما نمی گوییم که خبر ثقه در شرع حجت است ولو اینکه مخبربه آن نه حکم شرعی باشد و نه موضوع برای حکم شرعی، و چیزی که در باب استصحاب مطرح است که حجیت استصحاب شرعیه است، در مواردی که مستصحب یا خودش حکم شرعی باشد یا موضوع برای حکم شرعی باشد، حتی در آنجایی که یک واسطه بخورد و مسأله مثبت مطرح شود، شما می گویید: آنجا هم استصحاب حجیت ندارد، وقتی مستصحب خودش باید موضوع برای حکم شرعی باشد«من دون واسطه» و الاّ اگر واسطه ای در کار باشد، باز ادله حجیت استصحاب در چنین مورد اقتضای حجیت نمی کند و البته در خبر ثقه به عنوان یک حجت شرعی آنجا هم این خصوصیت اعتبار دارد، و به استناد همین مطلب مرحوم محقق اصفهانی(قدس سره) می فرماید: اگر مدعی اجماع، منقولش جزء سبب باشد نه تمام سبب و نه سبب، این نقل، حجیت ندارد، برای اینکه اینجا مخبربه، نه مدلول مطابقی اش عبارت از یک حکم شرعی است و نه مدلول التزامی اش عبارت از یک حکم شرعی است. اما مدلول مطابقی نیست بخاطر اینکه فرض این است که نمی خواهم رأی امام را از راه ملازمه بدست بیاوریم، حالا یا ملازمه عقلیه، روی قاعده لطف یا ملازمه عادیه، روی مبنای متأخرین. پس مدلول مطابقی کنار می رود. مدلول التزامی هم اینجا نیست بخاطر اینکه فرض این است که منقول، جزء سبب است، یعنی او نمی تواند بالملازمه موافقت معصوم را کشف کند، باید سبب کامل باشد تا از طریق ملازمه، رأی معصوم کشف شود و حیث اینکه این سبب به نظر من روی معیار، «لیس بکامل» پس این نقل نه خودش متصدی نقل یک حکم شرعی است و نه از طریق مدلول التزامی اثبات می کند یک چیزی را که مربوط به شارع باشد، لذا می فرماید: در نقل جزء از سبب، این نقل فاقد حجیت است ولو اینکه یک امر حسی را هم دارد نقل می کند، امر محسوس متعارف مورد نقل است، امّا بخاطر اینکه اثر شرعی بر آن مترتب نیست فاقد حجیت است.

عدم لزوم تمام العله برای مدلول های التزامی

لکن بیان ایشان قابل جواب است و کلی این مسأله این است که: آیا در مدلولهای التزامی لازم است که«تمام العله» برای آن دلالت التزامی باشد یا اگر جزء العله هم باشد کفایت می کند؟ بیشتر از این نیست که حکم شرعی لازم دارید. در حکم شرعی لازم نیست که یک حکم شرعی فعلی تحقق داشته باشد، بلکه اگر یک حکم شرعی تعلیقی هم وجود داشته