سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 330

شهرت من حیث الروایه. عنوان دیگر که از آن تعبیر به شهرت عملیه می شود این است که یک روایت در مقام استناد و در مقام عمل، قابل استناد و عمل مشهور قرار گرفته باشد یعنی عده زیادی استناد به این روایت کرده اند و در مقام فتوی، تکیه شان به این روایت بوده است و به استناد این روایت، نظر خودشان را انتخاب کرده اند و در حقیقت عمل به این روایت و تکیه کردن به این روایت در مقام فتوی و در مقام نظر، مورد استناد مشهور بوده است.

نسبت بین شهرت روائیه و شهرت فتوائیه

نسبت بین این شهرت عملیه با شهرت روائیه عموم و خصوص من وجه است برای اینکه گاهی از اوقات هست که یک روایت، شهرت من حیث الروایه دارد، عده زیادی از روات و اصحاب ائمه(علیهم السلام) آن روایت را نقل کرده اند لکن نقل روایت، معنایش عمل به روایت نیست، معنایش استناد به روایت نیست، ممکن است یک روایت و یک مطلبی را ائمه(علیهم السلام) تقیه بیان کرده باشند، این موضوع برای نقل روایت می شود و چه بسا کثیری آن را نقل بکنند اما معنای نقل، این نیست که آن حکمی که مفاد این روایت است و این روایت دلالت بر آن می کند، مورد قبول راوی هم هست.

به عبارت روشن تر: هر موقعی که یک روایت را نقل می کنند حالا یا بلا واسطه از خود آنها نقل بکنند یا به یک واسطه یا چند واسطه نقل بکنند آیا این نقل ملازم با این است که نظر اجتهادی آن راوی هم مطابق با مفاد این روایت است؟ ما می بینیم که چه بسا یک راوی روایات متعارضه را نقل می کند. پس معلوم می شود که مسألۀ نقل روایت، غیر از این است که بر طبق روایت، فتوا بدهد و نظرش مطابق با نظر روایت باشد. لذا ممکن است یک روایت من حیث الروایه، اتصاف به شهرت روائیه داشته باشد به طوری که این روایت در بین ارباب حدیث و اصحاب ائمه(علیهم السلام) معروف باشد اما در عین حال فتوا بر طبق آن نباشد و شهرت عملی که در مقام فتوا استناد به آن کرده باشند تحقق نداشته باشد.

پس گاهی امکان دارد که شهرت روائیه تحقق داشته باشد و شهرت عملیّه تحقق نداشته باشد، گاهی هم از آن طرف، امکان دارد یک روایتی خیلی هم من حیث الروایه شهرت نداشته باشد، در عالم حدیث و نقل حدیث، چندان دارای شهرت نیست و چه بسا حتی امکان دارد که از نظر سند، ضعیف و غیر قابل اعتماد باشد لکن ما می بینیم که عده زیادی از مفتی ها در مقام فتوا به این روایت استناد کرده اند و بر طبق این روایت فتوا داده اند، در این صورت