سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 331

شهرت عملیه تحقق دارد اما شهرت من حیث الروایه تحقق ندارد. البته ماده اجتماعشان فراوان است که در موارد زیادی هم شهرت روائیه تحقق دارد و هم شهرت عملیه تحقق دارد.

معنای شهرت فتوائیه

اما آنکه در این مسأله اصولی امروز، مورد بحث ماست، هیچ کدام از این دو نیست، نه شهرت روائیه محل بحث ماست و نه شهرت عملیه محل بحث ماست بلکه یک عنوان سومی محل بحث است و آن شهرت در نفس فتوا است.

اگر یک فتوائی مشهور شد، نه فتوای مستند به روایت، که مشهور، بر طبق این روایت عمل بکنند، بلکه در یک مسأله فقهیه ای که فرض کنید هیچ روایتی هم وجود ندارد، به جائی اینکه در این مسأله اجماعی وجود داشته باشد و ما داخل در نفس اجماع بشویم و اجماع محصّل و منقول درست کنیم و وجه حجیت اجماع را بررسی بکنیم، به جای همه اینها، یک شهرتی وجود دارد که جمع زیادی از فقها در این مسأله، یک نظریه ای داده اند بدون اینکه مستند به روایتی هم باشد، فقط ما هستیم و این مسأله و عنوان یک فتوا و شهرت این فتوا بین فقها. آیا ما می توانیم یک دلیل بر حجیت این شهرت فتوائیه اقامه بکنیم، همان طوری که در باب اجماع محصّل با یکی از آن راههای پنج گانه، حجیت اجماع محصل را درست می کردند، آیا در پی اجماع، در مسأله شهرت فتوائیه هم مناط دلیل ما بر حجیت نقل شهرت است بحیثی که وقتی انسان در یک مسأله ای با کتاب جوامع مواجه شد و دید روایت وجود ندارد، آنکه در این مسأله وجود دارد، یک شهرت فتوائیه است، آیا به نفس همین شهرت می تواند اکتفا و استناد بکند؟

اگر دلیلی بر حجیت این شهرت قائم بشود، بله اما اگر دلیلی نداشته باشیم این نمی تواند به عنوان یکی از ظنون خاصه معتبره مطرح باشد. حالا چه چیزی می تواند دلیل بر این معنی باشد، با وجود مناقشه یا عدم وجود مناقشه؟ چندتا دلیل ذکر شده، مرحوم آخوند در کتاب کفایه با اینکه خیلی مختصر و مجمل در این مسأله بحث کرده اند ایشان تقریبا سه دلیل ذکر می کنند لکن در بین این سه دلیل، یک دلیلش قابل بحث است و شاید از آن دلیل بشود یک چیزی استفاده کرد و الا دلیل های دیگر مورد مناقشه است گرچه خود مرحوم آخوند در همه سه دلیل مناقشه کرده و در نتیجه قائل به حجیّت شهرت در فتوا نشده اند، لکن یک دلیلش یک قدری قابل بحث است. اول ما آن دلیل را ذکر می کنیم.