سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 337

باید اخذ شود، باید اتباع شود. پس یک مسأله ای است که با مفاد و مدلول روایت سروکار دارد، مقصود از«لا ریب فیه یعنی لا ریب فی انّ مفادها رأی الامام(علیه السلام) و نظر المعصوم(علیه السلام)» و این حکم با شهرت فتوائیه نمی تواند منطبق و سازگار باشد و به حسب ظاهر، تردیدی در این معنی نیست. بعدا یک راهی ذکر می کنیم که اگر فرضا مقصود از این شهرت، در این روایت شهرت من حیث الروایه بود آیا می شود از عموم تعلیل استفاده شود یا نمی شود؟ لکن فعلا بحث در رابطه با خود مفاد تعلیل است«فانّ المجمع علیه» معنایش این است که«فانّ الروایه المشهوره لا ریب فیها».

پس نباید این معنی در ذهن بیاید که«لا ریب فیها یعنی من جهه صدورها عن الامام(علیه السلام)». پیداست اگر یک روایتی شهرت«من حیث الروایه» پیدا کرد و اکثر روات و ارباب حدیث، این روایت را نقل کردند، این طبعا عنوان«کلّی لا ریب فیه من جهه الصدور عن الامام» پیدا می کند اما بکار نمی رود. صرف صدور از امام، بدرد نمی خورد، برای استکشاف نظر امام باید علاوه بر صدور، لبیان حکم واقعی هم صادر شده باشد. شهرت«من حیث الروایه» این را ثابت نمی کند، نمی گوید: این روایت هم صادر شده و هم برای بیان حکم واقعی صادر شده، تقیه ای در کار نبوده و مسائلی شبیه تقیه مطرح نبوده. آیا شهرت من حیث الروایه می تواند این معنی را ثابت کند یا اینکه نه؟

کاربرد شهرت روائیه

چیزی را که شهرت«من حیث الروایه» ثابت می کند این است که انسان اطمینان کامل پیدا می کند به اینکه این روایت«صدرت من الامام» اما برای چه چیزی صادر شده و غرض از صدورش چه بوده، هدف امام از بیان این حکم چه بوده است؟ دیگر شهرت روائیه، نقش تعیین کننده ای در این رابطه ندارد. می گوید: این مقداری که کاربرد من است این است که بگوییم: این مسأله از امام صادر شده است، این بیان، بیان امام است، اما برای چه؟ برای بیان حکم واقعی؟ این شهرت من حیث الروایه، این را ثابت نمی کند و ما بحث در صدور و عدم صدور روایت نداریم، ما بحث از چیزی داریم که در مقبولۀ عمر بن حنظله سؤالا و جوابا مطرح است که کدامیک از این دو روایت اخذ شود به عنوان اینکه نظر شما است و مربوط به امام(علیه السلام) است به عنوان«حکم الله و حکم الرسول». آنچه که در این رابطه می تواند نقش داشته باشد، شهرت من حیث الفتوی است. اگر یک فتوائی بین اصحاب فتوا و ارباب