سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 346

منتها روایاتی که روات و راویان حذف شده اند بصورت بسته بندی شده و مبوّب و فصل فصل مطرح است که این هم منشأش همان بیان ائمه(علیهم السلام) بوده که«انما علینا ان نلقی الاصول و علیکم التفریع». معمول این بوده که در کتابهای فقهی همان اصول و همان عناوین کلی که ائمه(علیهم السلام) بیان فرموده اند را مطرح می کردند تا نوبت به شیخ طوسی(علیه الرحمه) رسید. ایشان دیدند که علمای اهل تسنن نسبت به فقهای شیعه طعن می زنند، می گویند: اینها اهل استنباط نیستند، اهل تفریع نیستند، اهل این نیستند که یک فروعی را خودشان مطرح کنند و احکامش را استنباط کنند، امّا ما چون قائل به قیاس و استحسان و امثال ذلک هستیم، راه برای ما باز است و هیچ مشکلی از نظر استنباط، نسبت به هیچ فرع فقهی ولو از مسائل مستحدثه باشد، نداریم. اینجاست که شیخ طوسی(علیه الرحمه) برای اینکه فقهای شیعه را تبرئه کند و ثابت کند که فقه شیعه با اینکه بر قیاس و استحسان و امثال ذلک تکیه ندارد و فقط تکیه اش روی کتاب و سنت و روایات مأثوره است، مع ذلک در استنباط، هیچ ضعفی ندارد و می تواند هر فرعی را حکمش را استنباط کند، کما اینکه فی زماننا هذا و قبل زماننا هذا، مسائل جدید بود و در آینده نیز مسائل مستحدثه دیگری پیش می آید اما اینطور نیست که فقهای شیعه برای پاسخ گفتن به آن مسائل، دستشان کوتاه باشد، برای اینکه قیاس و استحسان و امثال ذلک را نمی پذیرد بعنوان یک منبع و مبنای حکم در مسائل فقهی.

مقدار کاربرد مقبوله ابن حنظله نسبت به کتب فقهی قدما

حالا با اینکه باید در مقبوله ابن حنظله به مسأله القاء خصوصیات اعتماد نکنیم و به تعلیق حکم به وصف تکیه نکنیم، مع ذلک ما از این مقبوله سهم داریم منتها سهم مان نسبت به آن مسائلی است که در کتابهائی که به روش کتابهای اول تدوین شده موجود است که اینها هم تعدادش کم نیست؛ کتاب نهایه مرحوم خود شیخ است، مقنعه و هدایه صدوق است، مقنعه شیخ مفید است، کافی و مراسم و مهذّب و امثال ذلک که تعداد این کتابها هم زیاد است. آن چیزی که ما استفاده می کنیم این است این کتابهائی که بمنزله روایت است برای اینکه احکام در آنها به عین الفاظ صادره از ائمه(علیهم السلام) بیان شده، حالا اگر دیدیم در بین این کتابها، یک فتوائی مشهور بین این فقها بود، اینجا می توانیم بگوییم: فقط مسأله، این نیست که یک فتوای مشهور تحقق دارد، بلکه چون این کتابها بمنزله روایت است و چه بسا عین الفاظ روایت است، لذا وصف و موصوف، هر دو اینجا تحقق دارد، یعنی اگر در کتاب نهایۀ شیخ