سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 355

دو خبر متعارض اگر یکی از نظر مفاد، مشهور باشد امّا دیگری فاقد شهرت باشد، این شهرت فتوائی با این تقریبی که عرض کردیم به عنوان اوّلین مرجح در خبرین متعارضین برحسب مقبوله ابن حنظله مطرح است.

تمسک به اولویت شهرت فتوائیه و عدم تمامیت آن

بحثهای شهرت فتوائیه از نظر دلیل، عمده اش همین مقبوله ابن حنظله است، امّا مرفوعه زراره چون فاقد تعلیل است بر شهرت فتوائیه چندان ظهور ندارد. ادلّه دیگری هم که یکی دو تا را مرحوم آخوند در کفایه ذکر کرده اند اینها دیگر دلیل بر حجیت شهرت فتوائی نمی تواند واقع شود، مثل اینکه کسی از راه اولویت پیش بیاید به این تقریب که بگوید: اگر خبر واحد حجیت شرعیه ولو امضائیه پیدا کرد، ما به طریق اولی می فهمیم که شهرت فتوائیه هم حجت است، برای اینکه آن ظنّی که از شهرت فتوائیه حاصل می شود قوی تر از ظنّی است که از خبر واحد حاصل می شود. خبر واحد، یک روایت است ولو اینکه راوی ثقه است یا عادل، امّا در شهرت فتوائیه، رأی دهها فقیه بعد از نظر و استنباط و دقت، با هم موافق شده است، لذا ظنّ حاصل از شهرت فتوائیه بلا اشکال از ظنّ حاصل از خبر واحد، اقوی است.

لکن اشکال این است که اصلا ملاک حجیت خبر واحد، مظنه نیست. دلیلی نداریم بر اینکه ملاک حجیت، مظنه است تا شما بگویید: این ملاک در شهرت فتوائی قوی تر است و اگر بگویید: ما مظنّه داریم به اینکه ملاک در حجیت خبر واحد، مظنّه است این نتیجه اش یک اولویت ظنّیه می شود و اولویت ظنّیه خودش مثل شهرت فتوائیه نیاز به این دارد که دلیل بر حجیتش قائم شود، برای اینکه ما به صورت کلّی گفتیم: تا زمانی که یک دلیلی بر حجیت هر مظنّه ای قائم نشود، نمی توانیم به آن مظنّه به عنوان یک دلیل حجت نگاه کنیم. اولویت ظنّیه ای که لم«یقم دلیل علی اعتبارها کیف یکون دلیلا علی حجیه الشهره فی الفتوی؟» بعضی دلیلهای دیگری هم ذکر شده است که به تعبیر مرحوم آخوند در موارد دیگر، «لا ینبغی ان یطرح او یذکر»، آنکه مهم بود همان مقبوله ابن حنظله بود که حالا بحثش را تا حدّی ملاحظه فرمودید. هذا تمام الکلام در بحث شهرت فتوائی. بحث بعدی خبر واحد است.

پرسش:

1 - جواب استاد از اشکال محقق نائینی ره را توضیح دهید.