سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 364

الواحد، قول الامام قرار دادید، بجای حجه، «هل یثبت او لا یثبت» قرار دادید. بحثی در حجیت قول امام مطرح نیست، آن یک مطلب مسلّم مفروغ عنه است. پس یک اشکال اینکه اگر این فرمایش شما درست باشد این، راه حل نیست، این تغییر دادن عنوان محل بحث است و این عنوان تغییر یافته را شما درست کردید نه آن که محل بحث در کلمات اصولیین است.

خروج ثبوت تکوینی سنّت از محل نزاع

اما اشکال عمده ای که ایشان به مرحوم شیخ می کنند این است: اینکه شما می گویید: «هل یثبت قول الامام» آیا مقصود از این ثبوت، ثبوت تکوینی است که این محل بحث نیست و اگر مقصود، ثبوت تشریعی است، ثبوت تشریعی معنایش این است که شارع ما را متعبد بکند به یک چیزی. اگر مقصود از ثبوت، ثبوت تعبدی شد و معنای ثبوت تعبدی این شد که شارع ما را متعبد به یک شیء بکند، در چه موردی شارع ما را متعبد می کند؟ در موردی که مسلّم باشد که«هذا قول المعصوم» یا موردی که مشکوک باشد که«هذا قول المعصوم ام لم یکن قول المعصوم»؟ آیا ما اینجا کلامی داریم که«قول المعصوم حجه ام لا»، یا می خواهیم، با حفظ حجیت قول معصوم ببینیم اگر زراره روایت کرد که«قال الامام الصادق(علیه السلام): صلاه الجمعه واجبه» ما متعبدیم به اینکه بگوییم: امام چنین چیزی فرموده یا نه؟ این عارض چه چیزی است؟ بحث از عوارض چه چیزی شناخته می شود؟ آیا اگر یقین هم می داشتیم که هذا قول امام صادق(علیه السلام) است، باز هم یک چنین بحثی می کردید؟ یا اینکه چون مشکوک است که این حرفی که زراره نقل می کند، آیا فرمایش امام صادق(علیه السلام) هست یا نه، اینجا مسأله تعبد و ثبوت تعبدی مطرح است یا ثبوت تعبدی مربوط به صورت شک در این است که«هذا قول الامام الصادق(علیه السلام) ام لا؟» و الا در صورت علم، ما در آن بحث نداریم و کسی نیامده بحث بکند.

پس مرحوم شیخ هم که می فرماید: «قول الامام هل یثبت» این یک صورت است، باطنش این نیست، «یثبت» یثبت تعبدی است و موضوع برای ثبوت تعبدی، قول الامام نیست. پس به مرحوم شیخ عرض می کنیم که اگر شما صورت مسأله را هم تغییر بدهید، شما خواستید حفظ بکنید که مقصود از سنت، سنت محکیّه است لکن همین جوری خواه ناخواه مطلب کشیده می شود به سنت حاکیه به لحاظ اینکه سنت حاکیه مشکوک است که آیا مطابق با قول امام هست یا نه؟ پس عنوان را با سنت محکیه تبدیل کرد اما نتیجه مسأله روی سنت حاکیه