سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 395

از آنکه ظهورات لفظی و ظواهر کتاب حجیت دارد دیگر حجیت آن توقف بر چیزی ندارد.

اما سیره عقلائیه حجیت مطلقه ندارد زیرا یکی از حجت های شرعیه سیره عقلائیه است وقتی در مرئی و منظر شارع باشد و او هم ردع نکرده باشد، و الا نفس سیره بما هو سیره بدون قطع نظر از ردع شارع، حجیت ندارد. پس حجیت سیره، تعلیقی است و معلّق بر عدم ردع است اما حجیت ظهور آیات ناهیه، حجیت تعلیقی نیست و مطلق است. وقتی این دو در مقابل هم قرار گیرد نمی توانیم بگوییم: حجیت آیات ناهیه متوقف بر عدم حجیت سیره است. حجیت آیات ناهیه متوقف بر چیزی نیست و اما حجیت سیره قید دارد و قید آن، عدم ردع است و در اینجا ردع وجود دارد و مستلزم دور محال نیست، آیات می تواند رادع باشد.

پس جواب حلی این شد که دور نیست.

عدم تصور حکومت سیره نسبت به آیات ناهیه

اما آنچه در ذیل کلام فرمود که اگر تنزّل کنیم و ورود و تخصص را کنار بگذاریم، حداقل حکومت است و نمی توان از آن صرف نظر کرد یعنی در ذیل کلامشان می گویند: همۀ ادلۀ حجیت خبر واحد یکنواخت حاکم بر آیات ناهیه است. این فرمایش ایشان عجیب است زیرا حکومت غیر از ورود و تخصیص و تخصص است. حکومت، تفسیر و تبیین است و این از شئون لفظ و دلالت لفظ است. مثالی که برای حکومت زدیم این بود که دلیلی می آید احکام شک در نماز را می گوید، دلیل دیگری می گوید: «لا شک لکثیر الشک». خود دلیل را به عنوان تعبیر آن، مورد نظر قرار می دهیم و می گوییم: این«لا شک» یعنی چه؟ آیا یعنی واقعا شکی نیست؟ کثیر الشک که بیشتر از دیگران شک دارد، پس چرا نفی طبیعت شک را می کند؟ لابد می خواهد بگوید: آن دلیلی که حکمی روی شک بار کرده است، آن حکم مربوط به کثیر الشک نیست. این را از همین لفظ«لا شک لکثیر الشک» بدست آوردیم. اما اگر از راه اجماع استفاده می کردیم که کثیر الشک احکام سایر شکوک را ندارد، این به صورت تخصیص است و دیگر حکومت نیست، زیرا حکومت در جایی است که بیان دلیل، ما را به طرف معنایی می برد. اگر لسان و بیان و منطق دلیل، چنین حکومت و اقتضائی دارد، سیرۀ عقلائیه که دلیل غیر لفظی است چگونه می تواند حاکم باشد، نهایت؛ مثل آن اجماع فرضی در کثیر الشک است که به صورت تخصیص خواهد بود، یعنی بر فرض حجیت و اعتبار، دلیلی برای حکومت نیست. بالاتر از این نمی شود حکومت باشد، زیرا حکومت از شئون لسان دلیل و