سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 401

یکون واجدا للاعتبار و الحجیه.»

از اینجا یک نکته ای روشن می شود و آن این است: چون اول که آدم این استدلال به حجیت را به این روایات می بیند، یک شبهه ای به ذهنش می آید و آن این است که کسی بگوید: حالا ما کاری به منکرین نداریم که شما در مقابلشان بایستید و بگویید: اینها خبر واحد هستند، چطور به خبر واحد بر عدم حجیت تمسک می کنید؟ آنها هم ممکن است برگردند به ما بگویند: مگر شما نمی گویید که خبر واحد حجت است؟ اینها خبر واحد هستند و مفادشان عدم حجیت خبر واحد است. شما در مقابل این روایات چه می گویید؟ شما که قائل به حجیت خبر واحد هستید، آیا می توانید از این روایات صرفنظر کنید؟ این روایات خبر واحد است باید به این روایات اخذ کنید. وقتی می آیید به این روایات، اخذ کنید این روایات می گوید: خبر واحد لیس بحجه. پس شما روی مبنای خودتان باید قائل به عدم حجیت خبر واحد بشوید.

جمع بین اخبار ناهیه از عمل به خبر واحد

جواب این شبهه با این بیانی که عرض کردیم روشن می شود. جوابش این است که ما به این روایات اخذ می کنیم، لکن این روایات چون سعه و ضیق دارد، در آنها تقیید و اطلاق هست، تخصیص و عموم هست، در حقیقت بین این روایات را جمع می کنیم. و لازمۀ جمع بین این روایات این است که خبر واحد مخالف للکتاب را از دائرۀ حجیت بیرون کنیم.

چه مانعی دارد؟ ما هم که خبر واحد را حجت می دانیم و این طوائف را واجد وصف حجیت می دانیم، ما هم به لحاظ جمع دلالی و سعه و ضیق اینها، همان قدر متیقنش را می گیریم، و در نتیجه به استناد همین روایات، حکم می کنیم به اینکه خبر مخالف للکتاب لیس بحجه.

از طرفی، این نکته هم معلوم است که آنهائی که مدعی حجیت خبر واحد هستند، یک مطلبی را به نحو موجبۀ کلیه ادعا ندارند، بعد باید بحث کنیم، آیا خبر عادل حجت است، خبر ثقه حجت است؟ اینها چیزهائی است که محل بحث است. لذا آنهائی که مدعی حجیت هستند، آنها هم به نحو موجبۀ جزئیه برای خبر واحد ادعای حجیت می کنند و موجبۀ جزئیه با اینکه خبر مخالف للکتاب از دائرۀ حجیت خارج باشد و نتوانیم به آن تمسک بکنیم منافات ندارد. در نتیجه، روایات هم برای منکرین قابل استدلال نیست.