سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 403

قدیم و متوسط و متأخر بیشتر نیستند. همۀ آنهائی که منکر حجیت هستند، چهار پنج نفر هستند. آن وقت آیا می شود با وجود یک شهرت محققه، کسی یک اجماع محصّلی بر عدم حجیت خبر واحد تحصیل بکند؟ پیداست که چنین چیزی امکان ندارد.

و اگر بخواهیم روی ادعای سید به عنوان اجماع منقول تکیه بکنیم، این هم اشکالاتی دارد. اولا که اجماع منقول به خبر واحد است و آنهائی هم که قائل به حجیت خبر واحد هستند، می گویند: اجماع منقول به خبر واحد لیس بحجه که ما بحثش را گذراندیم. بر فرض هم که اجماع منقول به خبر واحد حجت باشد و در موارد دیگر، بخواهیم با آن معاملۀ حجیت بکنیم، در ما نحن فیه خصوصیتی است که نمی شود با آن معاملۀ حجیت کرد برای اینکه ما به اجماع منقول به خبر واحد، می خواهیم حجیت خبر واحد را نفی بکنیم. لازمۀ نفی حجیت خبر واحد، این است که این اجماع منقول هم از درجۀ اعتبار و حجیت ساقط بشود. بله؛ اگر اجماع منقول به خبر واحد، راجع به مسائل دیگر بود، مثل اینکه نقل اجماع می شد بر وجوب نماز جمعه، لقائل ان یقول به اینکه این اجماع با اینکه ناقلش واحد است و منقول به خبر واحد است، لکن حجه. اما در ما نحن فیه مجمع علیه آن عدم حجیت خبر واحد است در حالی که ما می خواهیم اجماع منقول را هم به دلیل حجیت خبر واحد فرضا حجت بکنیم. آیا می شود اجماع منقول، حجیت داشته باشد در حالی که مجمع علیه آن، عدم حجیت خبر است و لازمۀ عدم حجیت خبر، عدم حجیت این اجماع منقول است؟ لذا این خصوصیت در اینجا وجود دارد که نمی گذارد ما برای این اجماع منقول حسابی باز بکنیم.

تمسک منکرین حجیت خبر واحد به عقل

اما دلیل عقلی که اینها اقامه کرده اند، همان دلیلی بود که(ابن قبه) در اول بحث حجیت مظنه اقامه کرده بود که یکی مربوط به خبر واحد بود، یکی هم مربوط به مطلق مظنه بود.

عنوان یکی از دو دلیل(ابن قبه) در مسألۀ استحالۀ تعبد به مظنه، اصلا عنوان خبر واحد بود و هر دو دلیل عقلی بود و هر دو دلیل را در اول بحث حجیت مظنه ذکر کردیم و جواب دادیم، به آنجا مراجعه کنید.

فبالنتیجه این ادلۀ اربعه ای که منکرین حجیت خبر واحد اقامه کرده اند هیچ کدامش تمام نبود. و این نکته هم لابد فراموشتان نشده که ما گفتیم که منکرین حجیت اصلا لازم نیست که اقامۀ دلیل بر عدم حجیت بکنند، همان اصل اولی حرمت تعبد به مظنه، خودش این معنی را