سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 419

پرداخت زکات امتناع کرده و مرتد شدند، وجوب زکات را انکار کردند. ایشان می فرماید: با توجه به این مورد، باید بگوییم در این اخبار ولید به ارتداد بنی المصطلق، دو عنوان و وصف وجود دارد: یکی اینکه«هذا خبر الواحد» مخبر این خبر، واحد است و هیچ گونه تعددی در مخبر، وجود ندارد. پس اولین عنوانی که بر این اخبار، تطبیق می کند«کونه خبر الواحد» است.

دومین عنوان این است که«المخبر فی هذه القضیه فاسق» علاوه بر اینکه مخبر، واحد است، واحدی است که اتصاف به فسق دارد و عنوان فاسق بر او انطباق دارد. پس در خبر ولید به ارتداد، دو عنوان هست: یک عنوان، «کونه خبر الواحد» و عنوان دوم«کونه خبر الفاسق».

نکته دوم این است که می فرماید: ظاهر آیه و دقت در آیه یک مطلبی را افاده می کند که آیه در مقام تمییز و تعیین آن خبری است که«یجب التبیّن عنه و لیس بحجه» و خبری که«لا یجب التبیّن عنه و یکون حجه». آیه شریفه می خواهد در هر دو بعد، ضابطه دست بدهد. می خواهد هر دو را افهام بکند که کدام خبر، موضوع برای وجوب تبیّن و عدم حجیت است و کدام خبر، موضوع برای حجیت و عدم تبیّن است.

وقتی که این دو نکته را کنار آیه بگذاریم می بینیم در آیه عنوان فاسق به صورت شرط مطرح شده: «إِنْ جاءَکُمْ فاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَیَّنُوا» وقتی این را ملاحظه می کنیم و آن دو نکته را کنار این معنای ظاهر آیه می گذاریم، نتیجه می دهد که از یک طرف، در اخبار ولید، دو حیثیت وجود دارد و از طرف دیگر، آیه ضابطه کلیه را در مقام اثبات و نفی می خواهد بیان بکند و ما می بینیم که در تعبیرش فاسق را به عنوان شرط مطرح کرده و با کلمه«ان» و ادات شرط، این مطلب بیان شده است. آیا این ها نتیجه نمی دهد که آیه شریفه همان چیزی را که مرحوم آخوند می خواهند ذکر بکنند، دلالت دارد و آن این است که آیه یک نبا مطلق و یک طبیعه النبأ را به صورت موضوع قرار داده و بعد دو حالت برایش فرض کرده: یک حالت را در منطوق بیان کرده: «ان کان الجائی به فاسقا» یک حالت هم لازمه این منطوق است: «ان کان الجائی به غیر فاسق» حالا غیر فاسق، همان عادل باشد و ضدان لا ثالث است. آیه یک دلالت روشنی بر این معنا دارد و ما نمی توانیم بگوییم که استدلال به این آیه از طریق مفهوم شرط غیر صحیح است. آیا این بیان ایشان ما را مجبور می کند به اینکه کلام مرحوم خراسانی را بپذیریم؟

عدم ظهور آیه نبأ در اعطای ضابطۀ کلیه

ما می گوییم: آن دو نکته ای که شما فرمودید، نکته اولش درست است که در اخبار ولید به