سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 460

کنار رفتند، آن وقت ادلۀ حجیت خبر واحد، به قوّت خودش باقی می ماند، و در جای خودش محفوظ است.

لازم آمدن عدم حجیت خبر سید از خود خبر سید مرتضی

جواب دیگری که داده شده این است که کسی بگوید: ادلۀ حجیت خبر واحد اصلا خبر سید مرتضی را شامل نمی شود، نه از باب اینکه پای حدس در کار است، نه از باب اینکه مسألۀ معارضۀ با اجماع شیخ طوسی در کار است، بلکه اگر معارضه هم نبود، مشکل حدس هم وجود نداشت، یک اشکال سومی در کار بود و آن این است که اگر ادلۀ حجیت خبر واحد بخواهد شامل خبر سید مرتضی بشود، و خبر سید مرتضی را حجت کند، لازمۀ حجیت خبر سید مرتضی، عدم حجیت خود خبر سید مرتضی است.

به عبارت دیگر: ما چطوری می توانیم بر خبر سید مرتضی تکیه کنیم؟ اگر بخواهیم خبر سید مرتضی را حجت بکنیم و به استناد آن حکم کنیم به اینکه«خبر الواحد لیس بحجه» یکی از مصادیق خبر واحد، خبر خود سید مرتضی است. پس حجیت خبر سید مرتضی با شمول ادلۀ حجیت خبر واحد، مستلزم عدم حجیت خود خبر سید مرتضی است و چیزی که وجودش مستلزم عدم است«و ما یلزم من وجوده عدمه» خود این وجود محال است، پس باید بگوییم: ادلۀ حجیت اصلا خبر سید مرتضی را فی نفسه شامل نمی شود، خصوصیتی در این هست که چون«یلزم من وجوده عدمه» پس از دائرۀ شمول ادلۀ حجیت خبر واحد خارج است و در نتیجه آیۀ نبأ و سایر ادله غیر از خبر سید مرتضی را شامل می شود. در نتیجه جواب از اشکال به خروج خبر سید مرتضی است از ادلۀ حجیت خبر، برای این تالی فاسدی که مترتب و متفرع بر شمول ادلۀ حجیت خبر است. این جوابها، همه مستقل است، نباید با هم مخلوط بشود، هر کدام به تنهائی به عنوان یک جواب مستقل مطرح است.

تقدیم عمل به تمام اخبار بر عمل به خبر سید

جواب دیگری داده شده است که می گوید: امر، دائر بین دو مطلب است: ما از یک طرف ادلۀ حجیت خبر واحد را داریم، و از یک جهت، خبر سید مرتضی در رابطۀ با اجماع بر عدم حجیت خبر واحد. یکی از دو کار را می توانیم بکنیم، یا باید غیر از خبر سید مرتضی، همۀ اخبار واحد دیگر را مشمول ادلۀ حجیت خبر واحد بدانیم و تنها خبر سید مرتضی را خارج