سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 466

محکوم به وجوب است؟ دیگر ارتباطی به زمان علامه و قبل و بعد ندارد. وقتی که سید مرتضی هم چنین ادعائی می کند، می خواهد بگوید که در اسلام، خبر واحد بطور سالبۀ کلیه لیس بحجه، پس یعنی چه که ما بین اخبار واحد قبل از خبر سید مرتضی و اخبار واحد بعد از خبر سید مرتضی، تفکیک قائل شویم؟ مفاد، عبارت از نفی حجیت به نحو اطلاق است.

بحث ما در اشکالاتی بود که به نحو عموم بر مطلق ادلۀ حجیت خبر واحد شده است، که اگر یکی از این اشکالات وارد باشد، چون اشکال بر مطلق ادلۀ حجیت خبر واحد است، نتیجۀ ما باید دست از حجیت خبر واحد برداریم، برای اینکه اشکال به آیۀ نبأ بالخصوص نیست، اشکال به مطلق ادلۀ حجیت خبر واحد است. یک اشکال را ما ذکر کردیم، از آن اشکال چند تا جواب داده شده بود. جوابها نوعا جوابهای خوبی بود الا بعضی از جوابها.

عدم شمول ادلۀ حجیت خبر واحد نسبت به اخبار مع الواسطه

اشکال دیگری که این اشکال در رابطۀ با مسألۀ حجیت خبر واحد خیلی ثمرۀ عملیه دارد، این است که ادلۀ حجیت خبر واحد(از آیۀ نبأ و غیرها، هر چه که شما به عنوان دلیل بر حجیت اقامه کنید) اخبار مع الواسطه را نمی گیرد. اگر یک خبر واحدی بدون واسطه مطرح باشد، مثل اینکه فرض کنید ما شاگرد زراره و محمد بن مسلم بودیم، زراره آمد یک مطلبی را از قول امام صادق(علیه السلام) برای ما نقل کرد، ادلۀ حجیت خبر واحد اینجا را می گیرد، که یک کسی بدون واسطه مطلبی را از قول معصوم برای شما نقل بکند، مثل این که ما شاگرد زراره و محمد بن مسلم بودیم، و اینها هر کدام بلا واسطه مطلبی را از صادقین(علیهما السلام) برای ما نقل می کردند. ولی این یک فرضی است که الان برای ما در رابطۀ با خبر واحد وقوع ندارد، برای اینکه فاصلۀ بین ما و بین ائمۀ ما(علیهم السلام) خیلی زیاد و طولانی است لذا ادلۀ حجیت خبر واحد این اخبار مع الواسطه که مبتلی به ما هست، را شامل نمی شود.

از دو نظر باید در این اشکال خوب دقت کنیم: یکی اینکه نقش این اشکال در مسألۀ حجیت خبر واحد، خیلی زیاد است و دیگر اینکه یک جهات دقیق علمی هم همراه خودش و تقریباتش و جوابهایش وجود دارد که باید دقت بشود. این اشکال به چند تقریر، بیان شده که هم تقریر، مختلف است و هم طبعا جواب از این تقریرها مختلف خواهد بود.

یک تقریر این است که اینها از راه انصراف وارد بشوند. بگویند: ما قبول داریم که آیۀ نبأ و سایر ادلۀ حجیت خبر واحد، خبر واحد را حجت می کند، لکن اینها از اخبار مع الواسطه که