سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 474

موقعیت تشریعیش) حکیم محض است و رعایت حکمت به تمام معنی را می کند و از شارع در جوّ تشریع، کار لغو صادر نمی شود، لذاست که در باب تمسک به اطلاق، شما مقدماتی را مطرح می کنید و از آن مقدمات تعبیر می کنید به مقدمات حکمت و می گویید: لازمۀ حکیم بودن شارع در جوّ تشریع این است که اگر یک«اعتق رقبه» را گفت و در مقام بیان تمام الموضوع بود، عنوان اهمال و اجمال در کار نبود و قرینه ای بر تقیید نیاورد و مثلا قدر متیقن در مقام تخاطب هم وجود نداشت، ما استفاده می کنیم که تمام الموضوع برای وجوب، عبارت از عتق الرقبه است و الا اگر این مقدمات باشد و مع ذلک تمام الموضوع، عتق الرقبه نباشد، این با حکمت منافات دارد، «و لا ینبغی ان یصدر من الشارع الحکیم فی تشریعه». در اینجا هم مسأله اینطور است. فرض بفرمایید ادله حجیت خبر واحد همان طوری که مکرر عرض کردیم در یک«صدّق العادل» پیاده و خلاصه می شود، شارع فرمود: «صدّق العادل» و شما خودتان می گویید: این وجوب تصدیق عادل در مقام تشریع، حتما باید مخبربه آن، یک چیزی باشد که ارتباط به شارع داشته باشد و الا اگر عادلی بیاید یک مطلبی را بگوید که نه خودش حکم شرعی است و نه هیچ ارتباطی با حکم شرعی دارد، این با حکمت شارع منافات دارد و«صدّق العادل» نمی تواند این معنی را بگوید. در باب استصحاب هم روی همین ملاک است. لذا ما نباید روی عبارت تکیه کنیم که«یجب ان یکون المخبربه حکما شرعیا او ذا اثر شرعی و ذا حکم شرعی» در باب استصحاب هم روی این عبارت نباید تکیه کرد، آنچه که باید روی آن تکیه کرد این است که این«صدّق العادل» باید جوری باشد که بی ارتباط به شارع در بعد تشریعش نباشد، یک چیزی نباشد که هیچ مرتبط به شارع از نظر بعد تشریعی نباشد، اگر این باشد، با حکمت شارع منافات دارد و مستلزم لغویت است«و لا ینبغی ان یصدر اللغو من الشارع الحکیم.» پس این معنی را باید رعایت کرد.

منتهی شدن اخبار مع الواسطه به قول الامام

وقتی که این معنی پیش می آید می گوییم: شما فرق بگذارید، یک وقت شیخ طوسی از شیخ مفید نقل می کند که شیخ مفید از صدوق نقل کرد که مثلا فلان عالم در فلان سال وفات کرد، اینجا هر جوری شما بخواهید مخبربه شیخ طوسی را به شارع مرتبط بکنید، ارتباطی ندارد. مخبربه شیخ طوسی اخبار المفید است، مخبر به اخبار المفید هم خبر الصدوق است، مخبربه خبر صدوق هم این است که مثلا فلان عالم در فلان سال فوت کرده که هیچ دخالتی