سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 475

در یک اثر شرعی و حکم شرعی ندارد. اینجا حرف درست است، نه تنها در اینجا درست است، بلکه آنجائی هم که بلاواسطه باشد این اشکال وارد است، یعنی اگر شما مستقیما از خود صدوق هم این معنی را می شنیدید بدون اینکه شیخ و مفید واسطۀ در این خبر باشند، باز هم«صدّق العادل» پیاده نمی شد، اما در اخبار مع الواسطه خصوصیتش این است که بالاخره مخبربه عبارت از«قال الامام الصادق(علیه السلام): صلاه الجمعه واجبه» است. اگر«صدّق العادل» قول شیخ طوسی را گرفت به لحاظ اینکه منتهای این سلسله و این نقل ها عبارت از قول امام صادق(علیه السلام) «صلاه الجمعه واجبه» است آیا شمول«صدّق العادل» نسبت به قول شیخ و خبر شیخ، یک مسأله ای است که مستلزم لغویت است؟ یک مسأله ای است که با حکمت شارع در مقام تشریع منافات دارد؟ یعنی کسی اعتراض می کند که چه ارتباطی به شارع دارد؟ این کمال ارتباط را با شارع دارد.

به عبارت روشن تر: اگر ما دید خودمان را منحصر بکنیم به مخبر به شیخ طوسی، و دیگر یک قدم هم بالاتر نرویم، مخبربهش قال المفید است، حدثنی المفید است و اخبرنی المفید است و اخبرنی المفید به تنهائی، لیس بحکم شرعی و لا ذا اثر شرعی، اما اگر اخبرنی المفید را به عنوان راه و طریق برای اخبارهائی که بالاخره منتهی به قول المعصوم(علیه السلام) و به فرمایش امام صادق(علیه السلام) می شود گرفتیم که ایشان فرمودند: «صلاه الجمعه واجبه» آیا شمول«صدّق العادل» از همان اول نسبت به این خبر شیخ به لحاظ اینکه مخبربه اولیش عبارت از خبر المفید است و خبر المفید به تنهائی هیچ نقشی ندارد و هیچ ارتباطی با حکم شرعی ندارد، شمول«صدّق العادل» نسبت به شیخ طوسی هیچ مشکلی از نظر ارتباط به شارع و از نظر حجیت شرعیه پیدا می کند؟ ظاهر این است که نه! ما اگر در حدثنی المفید بایستیم و دیگر بالاتر نرویم، معنی ندارد«صدّق العادل» قول شیخ طوسی را شامل بشود، چون مخبربه آن، همان قول المفید است، اما اگر نخواهیم آنجا بایستیم و از آنجا منتهی به یک حکم شرعی منقول از امام معصوم(علیه السلام) بشویم، ظاهرش این است که هیچ گونه لغویتی در کار نیست و مقام حکمت شارع در بعد تشریع هم کاملا رعایت شده و اینطور نیست که منافاتی با حکمت شارع در کار باشد. این هم یک تقریب.

شرط موضوع خارجی در صورت مخبربه واقع شدن

تقریب دیگر، نظیر همین تقریب است اما قالبش عوض می شود و عنوانش هم یک مقدار