سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 476

تغییر می کند. این تقریب که تقریب سوم برای اشکال است، روی این بعد تکیه می کند که ما باید این معنی را بپذیریم که در این اخبار مع الواسطه آن اولین کسی که ما با او برخورد می کنیم که عبارت از شیخ طوسی است که ایشان می فرماید: حدثنی المفید، این مخبربه شیخ طوسی، یک موضوع خارجی است و خودش، حکم شرعی نیست. این دارد یک واقعیت تکوینی را اخبار می کند، ما که نبودیم ببینیم که شیخ مفید روایت را برای شیخ طوسی نقل کرده، اگر ما بودیم و می دیدیم علم پیدا می کردیم که شیخ مفید حدّث الشیخ الطوسی، اما ما فقط با شیخ طوسی مواجه هستیم. شیخ طوسی، یک موضوع واقعی و یک موضوع خارجی را اخبار می کند، ما هم که خودمان نبودیم و این واقعیت را نشنیدیم، ما هستیم و اخبار شیخ طوسی «بانّه حدّثه المفید». این«حدّثه المفید، من الموضوعات الخارجیه». بعد می گوید: آنجائی که موضوعات خارجیه، مخبربه واقع می شود دو خصوصیت باید در آن وجود داشته باشد: یک خصوصیت اینکه دارای اثر شرعی باشد و خصوصیت دوم اینکه اثر شرعیش هم غیر از این «صدّق العادل» باشد. یک اثر شرعی مغایر با این«صدّق العادل» که خودش هم من الاثار الشرعیه است باید داشته باشد.

لزوم استحاله از بودن«صدّق العادل» اثر شرعی برای خودش

اما آن بعد اوّلش در اشکال قبلی مطرح شد که چرا موضوع خارجی باید دارای اثر شرعی باشد، اما اضافه ای که این تقریب دارد، روی همین نکته اش است که می گوید: کسی خیال نکند که اگر موضوع خارجی، مخبربه واقع شد، لازم است مخبربه، اثر شرعی داشته باشد، حالا در ذهنش بیاید که اثر شرعیش هم همین حکم مستفاد از«صدّق العادل» باشد، می گوید:

این نمی شود، - حالا چرا نمی شود عرض می کنم - می گوید: باید مثل این باشد که عادلی اخبار کند«بانّ زیدا عادل مثلا» اگر یک عادلی اخبار کرد به عدالت زید، این مطلب درست است، عدالت زید موضوع خارجی است و دارای اثر شرعی است و اثر شرعیش هم غیر از«صدّق العادل» است، برای اینکه اثر شرعی عدالت زید این است که انسان پشت سرش می تواند نماز بخواند و جزء شهود و عدلین در باب طلاق می تواند واقع بشود و شوهر در حضور او می تواند زوجۀ خودش را طلاق بدهد، و همینطور آثار زیادی که در شریعت مترتب بر عدالت شده، اما اگر بخواهد که مخبربهی که موضوع خارجی است، آن موضوع خارجی دارای اثر شرعی باشد، و اثر شرعیش هم خود همین وجوب تصدیق عادل باشد، مثل همین