سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 481

المفید هم موضوع خارجی است، و هیچ اثر شرعی غیر از نفس همین وجوب تصدیق ندارد، لکن چون خبر المفید انقطاع پیدا نمی کند، دنبالۀ خبر الصدوق الی خبر الصفار و الی قول الامام المعصوم(علیه السلام) است، همین مقدار که در سلسلۀ اثبات قول امام معصوم یا کتابت امام معصوم(علیه السلام) قرار بگیرد، همین کفایت می کند در ارتباط به شارع. لازم نیست که خبر المفید بعنوانه و مستقلا موضوع برای یک اثر فرعی خاص باشد، همین مقدار که در سلسلۀ اثبات یک اثر شرعی مربوط به شارع قرار می گیرد، کافی است و نه دور لازم می آید، نه لغویت همان طوری که در جواب از تقریب دوم بیان کردیم.

پس خلاصه اینطور شد که اولا: صدر و ذیل کلام محقق نائینی، دو حرف می زند. صدر کلامشان درست است، اما اشکال به صدر همین است که چرا می فرمائید: «لا یتوجه علی مختارنا فی مسأله حجیه الامارات»، روی غیر مختار شما هم عین همین جواب داده می شود، بدون اینکه فرقی بین مختار شما و مختار دیگران باشد و اگر منظور ذیل کلامشان باشد با قطع نظر از صدر، اصلا جواب صحیحی نخواهد بود.

وجوب تقدّم موضوع بر حکم

آخرین تقریب که تقریب چهارم در اصل اشکال و اخبار مع الواسطه است(این تقریبها تا حدی به هم نزدیک است، لکن شکلها و قالبهایش با هم فرق می کند) این است که مستشکل می گوید: شما به ما یاد داده اید که ارتباط بین حکم و موضوع حکم همیشه به این کیفیت است که رتبۀ موضوع، تقدم بر حکم دارد و رتبۀ حکم، متأخر از موضوع است. پس هر حکمی بخواهد ثابت شود، باید در رتبۀ متقدمه، موضوعش ثابت شده باشد و الا قبل از ثبوت الموضوع، حکم ترتب پیدا نمی کند. اینجا که می آییم در همین مثال اخبار شیخ با حدّث المفید، آنچه شما وجدانا احراز کرده اید این است که شیخ به شما خبر داده. اخبار شیخ، یک چیزی است که شما با حواس ظاهری خودتان احراز کرده اید و هیچ تردیدی ندارید. اما مخبربهش چیست؟ مخبربهش«اخبار المفید بالنسبه الی الشیخ» است. این را شما می دانید و احراز کرده اید؟ علم وجدانی دارید به اینکه مفید به شیخ یک چنین خبری داده و یک چنین حدیثی را مفید برای شیخ نقل کرده؟ یا بیشتر از این نیست که شیخ می گوید: «حدثنی المفید»، اما اگر از ما بپرسند که شما قسم می خورید که مفید به ایشان این حدیث و این خبر را داده، ما راهی برای احراز و اثبات این معنی نداریم. پس اصل این معنی که«ان المفید اخبر الشیخ و