سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 49

عمومیت دارد، هم در خبر واحد پیاده می شود و هم در سایر ظنون پیاده می شود و عمده هم همان دلیل دوم است، با یک محظورات دیگری که توهم شده است.

دلیل اول(ابن قبه) بر امتناع تعبد به ظن

اما دلیل اول ایشان را هم بد نیست ملاحظه کنیم با اینکه اختصاص به خبر واحد دارد، بلحاظ اینکه خبر واحد مهمترین ظنی است که در فقه مورد استفاده و استناد است، لذا از یک اهمیت خاصی برخوردار است. دلیل ایشان به صورت یک قضیۀ شرطیه است که از راه بطلان تالی، بطلان مقدم را کشف می کند. به عبارت اخری: مبتنی بر دو مطلب است؛ یکی ادعای ملازمه بین مقدم و تالی، و دیگری، بطلان تالی و استفاده کردن بطلان مقدم از طریق بطلان تالی.

تعبیر به این صورت است، می گوید: «لو جاز التعبّد بخبر الواحد فی الاخبار عن النبی صلی الله علیه و آله» اگر تعبّد به خبر واحد در اخبار از رسول خدا حجیت داشته باشد و امکان داشته باشد، «لجاز التعبّد به فی الاخبار عن الله سبحانه» هر آینه باید تعبّد به خبر واحد در رابطۀ با اخبار از خداوند هم حجیت داشته باشد. پس ملازمه این است که اگر تعبّد به خبر واحد از رسول خدا حجیت داشته باشد و امکان داشته باشد، باید تعبّد به خبر واحد در اخبار از خود خداوند هم امکان داشته باشد و جایز باشد. بعد می گوید. «و التالی باطل اجماعا» اجماع بر این قائم شده که اگر کسی از ناحیۀ خدا خبری را اخبار کرد، «لا یکون قوله حجه، فالمقدم مثله» پس در رابطۀ با اخبار از رسول خدا هم هکذا.

این دلیل، یک دلیل مندمج و پیچیده و علاوه، غیر صحیح به نظر می رسد. اما اینکه فقط خبر واحد از نبی را مطرح می کند، ظاهرا بلحاظ این است که ایشان این طوری که در ذهن من است از علمای اهل تسنن است لذا مسأله را روی اخبار رسول خدا پیاده کرده و هیچ اشاره ای به اخباری که از أئمه هدی نقل می شود، نشده است.

معنای ملازمۀ بین اخبار عن الله با اخبار عن الرسول

و اما مسأله ملازمه؛ به حسب ظاهر ایشان می خواهد این طوری ادعا کند: «ما الفرق بین الاخبار عن النبی و الاخبار عن الله؟» نه در یک مسأله اعتقادیه بلکه در همان مسائل فرعیه عملیه ای که مورد بحث ما است در باب تعبّد به مظنه، چون تعبّد به مظنه عمدتا در رابطۀ با