سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 509

التفسیرین آن تفقه واجب که غایت برای مثلا نفر است، تفقه این مجموعه نیست، بلکه تفقه کل واحد منهم است، یعنی هر کدام مستقلا به عنوان یک تکلیف خاص و تکلیف مستقل، مأمور به تفقه هستند.

به دنبال این، انذار هم همینطور است. «وَ لِیُنْذِرُوا» ولو اینکه دلالت بر وجوب می کند و به صیغۀ جمع هم آورده شده، اما این جمعش همان جمع استغراقی است، یعنی«لینذر کل واحد من المتفقهین» نه اینکه این مجموع انذار کند بطوری که غرض و هدف به انذار مجموع به عنوان یک هدف، تعلق گرفته باشد بلکه غرض و هدف به انذار کل واحد من المتفقهین تعلق گرفته است. در نتیجه در«لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ» وجوب حذر برای همه به نحو عام استغراقی ثابت شد، در«لینذروا» هم همینطور، آن هم به نحو عام استغراقی برای متفقهین ثابت است. نتیجه این می شود که«یجب علی کل واحد من افراد القوم التحذر عقیب انذار کل واحد من المتفقهین» ولو یک نفر، انذار کند. اگر یک نفر هم انذار کرد و وظیفۀ وجوبی انذار را عمل کرد، به دنبال این هم حذر واجب است، به دنبال این انذار هم بر آنهائی که انذار شده اند واجب است تحذر کنند، و این معنایش این است که دیگر فرقی نمی کند که قول منذر، افادۀ علم بکند یا افادۀ علم نکند.

بعد می فرماید: «و ایّ اطلاق یکون اقوی من اطلاق هذه الایه؟»، مواردی که شما به مطلقات و به اطلاق تمسک می کنید کجا اطلاقش به قوت اطلاق این آیه است؟ بلکه این آیه کاملا از نظر ثبوت اطلاق قوی است، و نتیجه اش این است که در وجوب تحذر هیچ فرقی نمی کند بین اینکه انذار افادۀ علم بکند یا انذار افادۀ علم نکند. با اینکه قلم فوائد الاصول خیلی روان و بدون ابهام است، مع ذلک خیلی مراد ایشان روشن نیست.

تمسک به اصاله العموم و اصاله الاطلاق و فرق آن

ممکن بخواهند این حرف را بزنند که اگر مثلا مولی گفت: «اکرم کل عالم» که عامش عام استغراقی است و این عام استغراقی اقتضا می کند که هر عالمی، یک وظیفۀ وجوبی اکرام خاص نسبت به او باشد، مولی هم گفته: «اکرم کل عالم» بعد عبد شک می کند که اگر یک عالمی ضمن اینکه عالم است، عادل نباشد، بلکه فاسق باشد، اگر ما تردید کردیم که زید عالم فاسق آیا وجوب اکرام دارد یا نه، اینجا تکلیف چیست؟ مائیم و فقط یک«اکرم کل عالم»، هیچ مسألۀ دیگری نیست، حالا تردید کردیم این زیدی که عالم بودنش مسلّم است، لکن فاسق است،