سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 520

استدلال به آیه نفر بر وجوب معرفت امام

شاهد دوم روایات متعددی است که مرحوم کلینی در کتاب اصول کافی در کتاب الحجه یک بابی را مفتوح کرده اند که عنوانش این است که در زمان حضور ائمه علیهم السلام اگر یک امامی از دنیا برود، وظیفه مردم چیست؟ مردم که همه در شهری که امام از دنیا رفته اند، نیستند، در بعضی از این روایات هست که یک کسی به خراسان است و امام هم در مدینه مثلا از دنیا رفته، این از کجا می داند که وصی امام کیست و امام بعدی کیست؟ در این روایات متعدد ائمه(علیهم السلام) می فرمایند: آنهایی که داخل شهر و حول و حوش شهر هستند که زود وصی امام برایشان روشن می شود اما آنهایی که دور دست هستند نمی توانند همین طور بنشینند، باید یک یا چند نفر را برای تحقیق بفرستند، اینها بیایند تحقیق بکنند و بعد هم نتیجه تحقیق را در مراجعت به اطلاع مردم برسانند، آن وقت برای اثبات وجوب مسافرت برای تشخیص امام بعدی، امام به این آیه استشهاد می کنند: «فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَهٍ مِنْهُمْ طائِفَهٌ.»

استشهاد درست، اما مورد استشهاد، مسأله امامت است. امامت مثل نماز جمعه نیست که به خبر واحد اکتفا بشود لذا آن چند نفری که برای تحقیق می روند حتما قولشان باید افاده علم بکند و الا اگر افاده علم نکند، به مسأله خبر واحد ظنی در باب امامت که از اصول اعتقادیه است نمی شود اکتفا کرد. پس این هم مؤیّد این است که امام آیه شریفه را بر امامت تطبیق کرده در حالی که مخبرینی که می آیند و امام را معرفی می کنند حتما باید قولشان افاده علم بکند و الا در مسأله امامت به غیر علم نمی شود اکتفا کرد. هذا تمام الکلام در آیه نفر که مجموعا دیدید با اشکالات فراوانی که هست استدلال به این آیه برای حجیت خبر تمام نبود.

پرسش:

1 - معنای اینکه اصل بر این است که متکلم در مقام بیان باشد را توضیح دهید.

2 - دو طریقه اثبات اطلاق وجوب تحذر را در آیه نفر بیان کنید.

3 - معنای آیه نفر را با توجه به سیاق آن توضیح دهید.

4 - معنای تحذّر و معنای مناسب آن با آیه چیست؟

5 - شاهد بر عدم اطلاق وجوب حذر در آیۀ نفر را بیان کنید.