سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 522

مطلب را شما نمی دانید و اطلاعی ندارید که قبلا هم رجالی به عنوان رسول و افرادی که به آنها وحی می شده فرستاده شده، بروید از اهل ذکر و اطلاع این معنی را بپرسید و تحقیق کنید «فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ» .

تقریب استدلال به این صورت است که این آیه می فرماید: در صورت عدم علم باید بروید سؤال کنید: «فَسْئَلُوا» ظاهرش وجوب سؤال است، با هیئت امر، «یجب علیهم السؤال» در صورت عدم علم و عدم اطلاع. بعد مستدل در ما نحن فیه اینگونه استدلال می کند، می گوید: این وجوب سؤال، دلیل بر این است که باید بعد از سؤال، حرف این اهل ذکر را بپذیرند، چه قول آنها افادۀ علم بکند و چه قول آنها افادۀ علم نکند. پس اطلاق وجوب سؤال با قطع نظر از قید«إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ» ، این اطلاق وجوب سؤال، دلیل بر لزوم ترتیب اثر در جواب است، چه قول اهل ذکر افادۀ علم بکند یا اینکه افادۀ علم نکند. استدلال به این کیفیت و به این ترتیب است.

اختصاص آیۀ ذکر به مسائل اعتقادی

لکن این استدلال، دو اشکال دارد: یک اشکال اینکه اصلا مورد این آیه و نفی و اثبات در این آیه، یک مسألۀ اعتقادی است به نام نبوت، و مسألۀ نبوت از بحث حجیت خبر واحد بیرون است، برای اینکه در مسائل اعتقادی حتما باید علم پیدا شود، و با خبر واحد، نبوت ثابت نمی شود ولو اینکه در اعلی درجۀ وثاقت و عدالت باشد. پس خود مورد این آیه که مسألۀ نبوت است، خبر واحد در آن فایده ای ندارد. اگر یادتان باشد قائلین به عدم حجیت خبر واحد به آیات ناهیۀ از عمل و اعتماد به قول غیر علم تمسک می کردند و در آنجا هم یکی از حرفها، این بود که پیداست که غیر علم در مسائل اعتقادی حجیتی ندارد، و اگر آیات ناهیه در مورد غیر علم، نهی از اتباع بکند، این دلیل بر عدم حجیت خبر واحد در آن مسائل فرعیّه و فقهیه نیست. اینجا هم همین حرف زده شده که مورد این آیه مسألۀ نبوت است، نبوت از مسائل اعتقادی مهم است، که پیداست در آن، غیر علم فایده ای ندارد.

احتمال ثبوت نبّوت به خبر واحد

لکن یک دقتی اینجا هست و آن این است که مسألۀ نبوت برای کسی که بخواهد تبعیت از نبی کند، مسألۀ اعتقادی است، آن کسی که می خواهد به حرف نبی گوش بدهد، اینجا هم