سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 557

به عنوان یک حجت خاصه و به عنوان یک ظن خاص بپوشانیم، اما این دلیل از راه اصاله الاشتغال می گوید: شما به روایت ترتیب اثر بدهید. درست است که نتیجۀ هر دو این است که بر طبق خبر واحد انسان عمل کند، اما کیفیت عمل به خبر واحد فرق می کند.

مدعای ما این است که خبر الواحد حجه، و حجت دو شعبه داشت: منجز و معذر کما فی القطع، که منجزیت و معذریتش به حکم عقل است، در باب خبر واحد هم ما می خواهیم یک حجیت به این شکل درست کنیم. اما دلیلی که شما اقامه کردید، این معنی را ثابت نمی کند که ما به خبر واحد به عنوان یک حجت ترتیب اثر بدهیم. مخصوصا اگر ما در مقابل خبر واحد متضمن تکلیف، یک عموم یا مطلقی داشته باشیم که این تکلیف را نفی کند. اگر یک عموم کتابی یا یک عمومی که روایت متواتره بر آن دلالت دارد، نافی این تکلیف بود، یا یک مطلقی، اقتضای نفی این تکلیف را کرد، اگر خبر واحد عنوان حجت داشته باشد ما می توانیم به عنوان یک مخصص و مقیّد در مقابل عموم کتاب و اطلاق کتاب به خبر واحد استناد کنیم، اما این سبکی که این دلیل عقلی شما اقتضا می کند، آن فقط همین مسأله است که ما علم اجمالی به صدور جمله ای از روایات داریم و باید احتیاط کنیم، اما این که این حجه منجز و معذّر و مقید و مخصص، نمی تواند یک چنین عنوانی برای خبر واحد ثابت کند، لذا بین مدعا و بین مفاد دلیل، یک مغایرتی تحقق دارد، و در نتیجه دلیل، منطبق بر مدعا نمی شود ولو اینکه دلیل فی نفسه، یک دلیل تمامی هست.

ضرورت عمل به روایات برای به دست آوردن خصوصیات عبادات

همچنین شبیه همین است، اگر ما دلیل عقل را به این صورت تقریر کنیم که بعضی ها تقریر کرده اند که تقریبا یک مقدار شبیه دلیل انسداد است، می گویند: ما از راه علم اجمالی به صدور روایات، وارد نمی شویم، بلکه از این راه، وارد می شویم که ما یک احکام ضروریه و یک واجبات ضروری مسلّم داریم، مثل نماز و روزه و زکات و حج و امثال ذلک، و می دانیم که این تکالیف، تکالیفی نیست که اختصاص به زمان معصوم(علیه السلام) داشته باشد، بلکه الی یوم القیامه تکلیف به نماز و روزه و حج و جهاد و امثال ذلک باقی است، که اینها دیگر ربطی به خبر واحد و استناد به خبر واحد ندارد. پس ما بالضروره مکلف به مثل صلاه هستیم، حالا می رویم سراغ نماز، بعضی از خصوصیات نماز مثل اصلش، نیاز به دلیل ندارد که نماز صبح دو رکعت است، نماز ظهر چهار رکعت، آنها نیاز به دلیل ندارد، اما اکثر خصوصیات