سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 561

درجۀ اول، اگر یک چیزی معلوم شد که انه سنه، به آن اخذ می کنیم و در درجۀ دوم، نوبت بما یظن کونه سنه می رسد، واجب است اخذ به چیزی که یقین نداریم، لکن مظنه پیدا می کنیم بانّه سنه. این دلیلی است که ایشان اقامه کرده است.

عدم تطبیق دلیل صاحب حاشیه در اثبات حجیت خبر واحد با مدعای ما

اگر ما بخواهیم به این نحو با این دلیل برخورد کنیم، یک اشکال روشن به این دلیل وارد می شود و آن این است که این سنتی که شما می فرمائید: واجب است رجوع به سنت و واجب است عمل بر طبق سنت، مقصود شما از سنت چیست؟ مقصود شما از سنت، همان قول و فعل و تقریر معصوم است؟ می خواهید بفرمائید که حدیث ثقلین بر ما لازم کرده که ما به قول امام و به فعل امام و به تقریر امام اخذ کنیم و این سنت را اتباع کنیم؟ لزوم اتباع چنین سنتی با اینکه یک امر قطعی است و غیر از حدیث ثقلین هم ادلۀ قطعیه بر وجوب عمل بر طبق سنت به معنای فعل و قول و تقریر معصوم، قائم شده، و این یک مطلب مسلمّی است، اما ما از کجای این استفاده کنیم که به خبر واحد و به تعبیر دیگر: آن سنتی که حکایت از این سنت می کند، به نام سنت حاکیه، باید عمل کرد و آن هم یکون حجه؟

به عبارت روشن تر: بحث ما در حجیت سنت حاکیه است، می خواهیم ببینیم که اگر یک مخبری«اخبر بانّ الامام المعصوم(علیه السلام) قال کذا» آیا این نقل قول معصوم(علیه السلام) برای ما حجیت دارد و این سنت حاکیه بر ما لازم الاتباع است یا نه؟ آنچه که ما در آن بحث می کنیم، یک چنین معنائی است، آن وقت شما در مقام استدلال بر یک چنین مدعائی، چنین دلیلی اقامه می کنید که قول و فعل و تقریر معصوم، لازم الاتباع است این چه ارتباطی با هم می تواند پیدا بکند؟ همۀ آنهائی که حجیت خبر واحد را قائل نیستند مثل مرحوم سید مرتضی و ابن ادریس و دیگران، آیا خدای نکرده اینها در لزوم اتباع قول معصوم و فعل معصوم و تقریر معصوم مناقشه ای دارند؟ نه! از نظر آنها هم مسأله، مسلّم است که قول معصوم حجت است، اگر فرمود که نماز جمعه واجب است، هیچ تردیدی در وجوب این معنی نیست، اما بحث در این نیست، بحث در این است که اگر زراره روایت کند و قول معصوم را نقل کند، آیا این نقل زراره حجیت دارد یا نه؟ سید مرتضی و جماعتی قائل به عدم حجیت هستند، مشهور هم قائل به حجیت هستند. آن وقت شما در مقام استدلال چگونه استدلال می کنید که خبر واحد حجت است به دلیل اینکه قول و فعل و تقریر معصوم، واجب الاتباع است؟ این تطبیق دلیل