سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 562

بر مدعا نیست.

و اگر بخواهید بگویید که ما از حدیث ثقلین استفاده می کنیم که همین سنت حاکیه، حجیت دارد، اینکه رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمود: «انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی» شما از این می خواهید استفاده کنید که روایات مأثورۀ از عترت و ائمه(علیهم السلام) یکون حجه، از کجای این عبارت، یک چنین معنائی استفاده می شود که اگر قول و فعل و تقریر عترت، حجیت پیدا کرد و لزوم اتباع پیدا کرد، این ملازم است با اینکه نقل این قول هم حجیت داشته باشد؟ ملازم با این معنی نخواهد بود و کسی نمی تواند ادعا کند که مقصود از عترت در حدیث ثقلین یعنی روایات مأثورۀ از عترت و اخباری که قول و فعل و تقریر عترت طاهره(علیه السلام) را حکایت می کند. آن مقداری که هست، این حدیث ثقلین به خود این فعل و قول و تقریر لباس حجیت و لزوم اتباع می پوشاند، اما اخبار حاکیه و نقلهائی هم که در این رابطه وجود دارد، آنها را هم حجت کند، از کجای حدیث ثقلین این معنی استفاده می شود؟

برگشت دلیل صاحب حاشیه بر اثبات حجیت خبر واحد به دلیل اول و دوم

مگر اینکه این دلیل هم بخواهد به آن دلیلهای قبلی برگردد مثلا به دلیل اول برگردد که دلیل اول این بود که کسی ادعا می کرد که ما به صدور خیلی از این روایات موجودۀ در کتب اربعه، علم اجمالی داریم یا به آن تقریر دلیل دوم که ما می دانیم که اجزا و شرائط و موانع عبادات با این اهمیتی که دارند و با این ضرورتی که برای وجوب این عبادات ثابت است. مثل نماز و روزه و حج و امثال ذلک، اما خصوصیاتش باید از طریق این روایات روشن بشود، و اینطور نیست که خصوصیات نماز مثل خود نماز در تمام جهات به حد ضرورت و وجوب برسد، اینها کثیرا باید از طریق روایات، معلوم بشود، بطوری که اگر آن خصوصیات، کنار گذاشته شود و روایاتی که در این رابطه هست، نادیده گرفته شود، نماز تحقق پیدا نمی کند، روزه تحقق پیدا نمی کند، حج با این همه خصوصیات، تحقق پیدا نمی کند. پس باید به یکی از آن دو دلیل برگردد. ولی ما در آن دو دلیل قبلی مناقشه کردیم و گفتیم: آن دو دلیل نمی تواند آن حجیتی که مورد نظر ماست و آن آثاری که بر آن حجیت می خواهیم بار کنیم را ثابت کند.

توجیه مرحوم آخوند از کلام صاحب حاشیه برای اثبات حجیت خبر واحد

گرچه صاحب حاشیه، یک فرد معمولی هم نبوده که اینطور استدلال کند که مثلا به این