سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 570

عدم ردع شارع از بنای عقلا بر عمل به خبر ثقه

ردع نکردن، نیاز به اثبات دارد. از کجا بفهمیم که شارع ردع نکرده؟ آیا احتمال می دهیم که شارع ردع فرموده، لکن ردع شارع به ما نرسیده مثل بعضی از جهات شرعی که به ما نرسیده؟ من الممکن که مسألۀ ردع، واقعیت داشته و شارع همان طوری که از قیاس جلوگیری کرده، از عمل به خبر ثقه هم جلوگیری کرده باشد، منتها در باب قیاس، ردع شارع به ما رسیده، اما در باب عمل به خبر ثقه، احتمال می دهیم که ردع کرده، لکن به ما نرسیده.

اگر کسی این احتمال را بدهد، این جوابش روشن است برای اینکه مسائل به اعتبار خصوصیاتی که در آنها هست مختلف است. مسألۀ عمل به خبر ثقه با این رواجی که بین عقلا دارد، اگر شارع از آن جلوگیری کرده بود و عن العمل بالخبر فی محیط الشریعه، ردع کرده بود، این به لحاظ اینکه از دو نظر اهمیت داشت: یکی از نظر اینکه بنای عقلا در عمل به خبر ثقه به صورت رایج و شایع مطرح است، و دیگر اینکه ردع از یک چنین مسألۀ رائج و شایعی، نمی تواند زیر پرده و در خفا بماند، این از همان قبیل مواردی است که لو کان، لبان، اگر واقعیت داشت باید به صورت واضح و روشن در اختیار دیگران قرار بگیرد، با اینکه کثیری از مطالبی که به این مرحلۀ از وجوب نیست در اختیار ما واقع شده، اگر این چنین چیزی واقعیت داشت که شارع از عمل به خبر ثقه در شرعیات، جلوگیری کرده است، این یک مطلبی نیست که کسی بتواند آن را مخفی نگه بدارد و یا زمانهای ممتد، بتواند آن را به وادی فراموشی بسپارد، این یک مطلبی است که می بایست به طور وضوح برای ما و دیگران روشن بشود، و از عدم نقل چنین چیزی می فهمیم که شارع مقدس، ردع نفرموده و از پیروی این رویه و روش در باب شرعیات جلوگیری نکرده است.

احتمال رادعیت آیات ناهیه از اتباع غیر علم از بنای عقلا

لکن لقائل ان یقول که چه مانعی دارد ما حکم کنیم به اینکه آن آیاتی که از پیروی غیر علم، نهی می کند: «لا تَقْفُ ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ، إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ کُلُّ أُولئِکَ کانَ عَنْهُ مَسْؤُلاً» ، (که ما از ذیل این آیه استفاده کردیم که این آیه اختصاص به مسائل اعتقادی ندارد، برای اینکه هم صحبت سمع و بصر را می کند و هم صحبت فؤاد را، و سمع و بصر مربوط به مسائل تکلیفی و فرعی است، اما فؤاد است که ارتباط به مسائل اعتقادی دارد.) اگر کسی این