سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 574

مردم بود و شارع در مقابل آن، سکوت کرد و نفرمود که این سیره را در شرعیات پیاده نکنید، همین کفایت می کند و کشف می کند از رضایت شارع و موافقت شارع با اجراء این سیره در شرعیات. اگر این حرف را زدیم، آن وقت به ضمیمۀ مطلب دیروز که شارع ردع نفرموده و آیات ناهیه برای رادعیت کافی نیستند، این سیره به ضمیمۀ عدم ردع، یک دلیل محکمی بر حجیت خبر ثقه و ترتیب اثر بر خبر ثقه خواهد بود.

اما اگر کسی گفت: صرف عدم ردع، کفایت نمی کند، باید امضا در کار باشد، شبیه«أَحَلَّ اللّهُ الْبَیْعَ» در رابطۀ با بیع عقلائی که شارع رسما امضا فرموده و این معامله را انفاذ کرده است اینجا هم نیاز به امضا داریم و از طریق عدم ردع، کشف امضا نمی کنیم، که این مسأله خودش محل خلاف است و مثل محقق نائینی(ره) در باب معاملات، همین نظر را دارد که صرف عدم الردع، کافی نیست بلکه نیاز به امضا هست ولو اینکه دلیل ایشان، یک دلیل قابل قبولی نیست، اما ایشان در باب بیع و امثال بیع می فرماید: حتما باید چیزی مثل«أَحَلَّ اللّهُ الْبَیْعَ» و امثال ذلک وجود داشته باشد و امضائی در کار باشد ولو اینکه ایشان در ما نحن فیه، این مطلب را پذیرفته اند. لکن اگر کسی گفت: ما این حرف را نمی پذیریم که عدم الردع کشف از رضا و موافقت می کند، بلکه باید یک امضا و یک تأیید لفظی و امثال ذلک کنار این سیرۀ عقلائیه وجود داشته باشد، اگر کسی این معنی را سماجت کرد، آن وقت ما می توانیم با دقت در روایات و خصوصیات روایات، آن هم نه یک مورد و چند مورد، شواهدی پیدا کنیم بر اینکه معصومین(علیهم السلام) این سیرۀ عقلائیه را امضا کرده اند بلکه علاوۀ بر آن طوائف اربعه ای که مرحوم شیخ ذکر کرده اند، بعضی از بزرگان و متتبعین در روایات، طوائف دیگری را هم غیر از طوائف اربعۀ مرحوم شیخ ذکر کرده اند.

تأیید عملی ائمۀ نسبت به سیره عقلا بر عمل به خبر ثقه

قبل از اینکه ما به آن طوائف هم اشاره بکنیم یک نکته ای را در ضمن این بحثهائی که گذشت، ذکر کرده اند که به نظر من در این بحث فعلی، خیلی قابل توجه است و آن این است که حالا ما کار نداریم که خبر واحد حجت است یا نه، لکن خارجا این معنا برای ما روشن است، شاید ادعای تواتر هم بشود در این رابطه کرد، (تواتر اعم از لفظی و معنوی، و لو شما اسمش را معنوی بگذارید) و آن این است که آیا این اهتمامی که ائمۀ(علیهم السلام) برای بیان احکام و نقل احکام برای روات داشتند، چون ائمه ما دو مسئولیت در این رابطه داشته اند: یکی به